sexta-feira, outubro 17, 2008

O xefe e o nobel

Se no ano 1927 a Academia Sueca lle concedese o Premio Nobel a James Joyce habería galegos alineados na prensa ilustrada de Madrid que se preguntarían quén era ese autor. Pola contra, os galegos que naqueles anos seguían a prensa en galego que, contra a Dictadura, se editaba coñecerían Joyce por unha traducción dalgunhas páxinas do Ulises que en agosto do ano anterior publicara Ramón Otero Pedrayo en Nós para quebranto de cabeza dos historiadores que teñen ao meu mestre clasificado como "conservador",
Houbo galegos amigos das letras, pro non seguidores das letras galegas, que se sorprenderon estes días pola concesión do Nobel a un escritor descoñecido. Nembargantes, os que len en galego habitualmente saben que Jean-Marie Le Clézio publicou en Edicións Xerais (Merlín) no ano 1987 un libro no noso idioma. Libro que reza no orixinal "Mondo et autres histories", o que o relaciona cun título paródico de Alberto Avendaño. O volume vai acompañado dunha intro- ducción e notas dos seus versionistas: Raquel Villanueva e Valentín Arias, hoxe considerado o patriarca da traducción ao galego. En canto a Villanueva, diremos que ela é entusiasta responsable da existencia en Galicia dun núcleo de clézistas moi influínte no noso campo literario (Figueroa).
(Le Clézio, naturalmente, é lido en Galicia por persoas que non necesitan da axuda da traducción, pero estas hoxe son poucas xa que o francés cada vez perde máis terreo como lingua central da República das Letras capital París que fora, ai, antano).
Antes da proclamación (de Estocolmo para o Orbe) do premio Nobel do presente ano, o secretario da Academia Sueca fixera unhas declaracións nunha publicación norteamericana nas que acusaba o mundo literario de lingua inglesa de "insular" e nas que reivindicaba a forza e novidade das letras producidas en Europa. O fallo académico produciuse nesta dirección.
Le Clézio ten por patria a illa Mauricio, naceu nunha Niza que sabemos parte de Occitania e a súa familia é de torgueira bretona. Os espazos narrativos del sitúanos na alteridade sen caír xamáis no pintoresquismo romántico do autor metropolitano que descobre calquera dos tristes trópicos realmente existentes no Planeta. Os coñecedores de Le Clézio invocan con frecuencia un multiculturalismo moi á moda nos nosos días, pro aínda insuficiente. A imaxinación, a felicidade dos achados poéticos e un estilo de fluencia orixinal colocan Le Clézio nun lugar de privilexio grazas a este Nobel que eu celebro. Ou sexa: no centro da diferencia. A descolonización non deu chegado á fase na que se farán mundialmente visibeis as linguas e as literaturas hoxe subalternas. En canto isto non ocorre, ver Le Clézio no foco da atención máxima do universo oculto prodúcenos unha especie de alivio. Este é un premio Nobel contra a insularidade da que falaba o secretario da Academia Sueca Horace Engdahl, en todo caso. O máis prestixioso dos xornáis de Madrid publicaba ao respecto este titular necio: "Premio Nobel a la indiscreción".

Sem comentários: