sexta-feira, outubro 31, 2008

Presentación do número dous da revista cultural A Torre do Castro

Nos 50 anos do comezo das obras de desecamento da lagoa de Antela (1958-2008)
Dentro das actividades culturais programadas polo concello de Sandiás
durante este ano, está a edición do número dous da revista cultural e
turística do concello, A Torre do Castro, que ten como tema principal, o
cincuentenario do comezo das obras de desecación.
Este segundo número centrase sobre todo na recuperación da memoria
histórica da lagoa de Antela. Para iso botase man dun artigo publicado en
1958 co gallo do comezo da obras de don Ramón Otero Pedrayo, baixo o título
¨Se quiebra el mágico cristal¨, que ben puido se-lo epitafio da lagoa. Tamén
inclue unha serie de curiosidades sobre a lagoa de Antela, como son a
existencia de palafitas, o uso médico das coñecidas samesugas, etc.. Noutro
artigo dedicámonos a dar a coñecer a Casa da Lagoa (Centro de Interpretación
da Lagoa de Antela), centro que comezou a funcionar coincidindo co ano no
que se cumpren os 50 anos do comezo das obras de desecamento. No apartado
dedicado ó noso patrimonio inmaterial temos neste número algunhas das lendas
que existen sobre a torre do Castro, un dos símbolos do noso concello, e o
san Bieito da Uceira, que foron publicadas na súa maioría na revista Nós no
ano 1931 polo veciño de Sandiás, Urbano Santana.
Rematamos este segundo número cunha mostra de vellas fotografías,
xentileza de dous veciños de Piñeira de Arcos, co que se pode xa falar da
creación dunha galería de imaxes da memoria colectiva do noso concello.
Galería que está aberta a todos aqueles que queiran achega-las súas fotos.
Co gallo deste aniversario faisenos imprescindible recupera-la
memoria histórica da lagoa de Antela, sobre todo para que os máis novos que
non a coñeceron poidan coñecela da man dos nosos maiores. O Concello de
Sandiás é conscientes de que existe unha clara demanda dos chamados bens
sociais (medio ambiente, historia e cultura), estes bens na súa maioría son
patrimonio do noso rural. Na posesión destes bens pode esta-lo futuro deste
medio. É por iso que o Concello de Sandiás puxo en marcha, coincidindo con
esta data, a Casa da Lagoa, un centro onde todos aqueles que non coñeceron
unha parte da nosa historia poidan coñecela de primeira man, así como
coñece-lo presente representado pola recuperación medioambiental das antigas
areeiras abandonadas.
A revista esta a disposición de tódolos interesados, ademais de en papel,
en formato PDF na web oficial do Concello de Sandiás (www.sandias.es)

terça-feira, outubro 21, 2008

Recuperación da memoria en Puxeiros

A Asociación Viguesa Pola Recuperación Da Memoria Histórica Do 36 convídao ao acto
25 de outubro 2008, ás 18:00 horas
Muro do cemiterio de Puxeiros (porta de entrada)
O acto homenaxe consistirá na inauguración dunha placa e ofrenda floral.
Intervirán :
Telmo Comesaña (presidente da Asociación)
Amante Caride (neta de represaliado)
Xan Carlos Abad Gallego (historiador nado en Lavadores)
Berta (filla de represaliada)e Amalia Collazo (neta de represaliado).
Antonio Vázquez (Membro da Asociación e memoria viva de Cabral).
Pepe A. Cáccamo (Escrtor e Poeta)
Grupo de gaitas da A. de V. Camiño Vello

Presentación de Unión Libre en Lugo

A Galería Sargadelos de Lugo comprácese convidalo á presentación
do monográfico A VOZ DAS VÍTIMAS DO 36, número 13 de Unión libre. Cadernos
de vida e culturas, que terá lugar o luns, 27 de outubro, ás 8 da tarde.
Intervirán os escritores Carmen Blanco, María Lopo e Claudio Rodríguez Fer,
coordinadores deste volume, que está dedicado á memoria de Manuel Sarille Lanceiro,
presidente da Asociación para a Dignificación das Vítimas do Fascismo.
 

segunda-feira, outubro 20, 2008

Memoria tabernaria

X. L. MÉNDEZ FERRÍN. Este cronista seu frecuenta e habita a cidade de Vigo desde a súa distante nenez. De moi cativo ten baixado pola Rúa Llorente deixando a fábrica do gas a unha banda, e caído por unha zona chamada Picacho na que estivo en tempos o cemiterio de Vigo. Por alí, por onde se encontra hoxe a gasolineira de Beiramar, ao mesmo pé da Escola Náutico-pesqueira, houbo unha praia en absoluta decadencia chamada de San Sebastián. Os que nos bañamos algunha vez nas augas mais ben porcas da Praia de San Sebastián de Vigo constituimos un grupo de vellos que a Implacábel vai reducindo máis e máis. Pronto non ficará ningún vivo que coñecese e frecuentase a Praia de San Sebastián.
Desde a Praia de San Sebastián até Bouzas, en realidade, todo era un areal, aínda que eu agora falo máis de ouvido que do que teña visto. Alí onde na actualidade termina a Rúa da Coruña foi o campo de fubol de Coia e, fronte ao mar e a area, estaba e está unha pequena casa de boa pedra. Na casa, de planta baixa e un alto, abría e abre as súas portas sempre verdes unha das tabernas históricas de Vigo: "María de la Playa". A praia desapareceu tragada por grandes vías e recheos nos que se foron instalando fábricas e talleres que convirten a zona, con Barreras no centro do sistema, nun dos territorios industriais máis característicos de Vigo. Pero a taberna e casa de comidas "María de la Playa" sigue onde sempre estivo e moitos vigueses con memoria e dotados de lealdade sentimental parece que conspiran para que os poderes públicos de Vigo, sempre indiferentes aos signos da permanencia, propicien a deste local da vella freguesía de Coia. E digo Coia porque os límites históricos deste termo parroquial na súa zona costeira co de Santa María de Vigo están situados máis ou menos onda "María de la Playa". A taberna, por parte, aínda desempeña a función ancestral de gardiana da fronteira entre dous territorios cuxa orixe se perde nos neboeiros da prehistoria: Vigo e Coia. Non lonxe de "María de Playa" encóntrase "Casa Argibay", coa súa parra de latas cunha grande videira gaveante á porta, de características semellantes. Algún día falaremos tamén de "Casa Argibay". Por algunha razón misteriosa eu asocio agora o "Cabaret des Assassins" e a casiña azul de Montmartre con "María de la Playa" e "Casa Argibay".
Xulio Alonso acaba de publicar (Ir Indo) un hermoso libro de prosas. De vivos e de mortos é o título, cun prólogo de Manuel Villar Villaverde que fai aínda máis atractiva a súa lectura. Pasando as páxinas da obra, de capítulo en capítulo, fun cair nun no que se fala de "María a da praia". Comeza o texto así: "As viguesas e vigueses constitúen unha poboación que non se preocupa polas súas propias orixes. Isto explica que sexan moi poucas as pegadas da historia viguesa que conseguiron perdurar no tempo. Algunhas se salvaron porque pasaron inadvertidas baixo terra, e outras, porque de momento non constitúen ningunha ameaza para os intereses urbanísticos e industriais". Merece a pena ler todo o libro de Xulio Alonso e, en especial, o que di dese milagro de supervivencia que é "María de la Playa" a onde vou ir deica un pouco pra botar un vaso, gozar do ambiente e sentir o arrecendo da permanencia.
Na outra banda do mar, fronte a Vigo, a cidade de Boston protexe e agarima a mítica taberna que leva o nome de "Cheers

sexta-feira, outubro 17, 2008

O xefe e o nobel

Se no ano 1927 a Academia Sueca lle concedese o Premio Nobel a James Joyce habería galegos alineados na prensa ilustrada de Madrid que se preguntarían quén era ese autor. Pola contra, os galegos que naqueles anos seguían a prensa en galego que, contra a Dictadura, se editaba coñecerían Joyce por unha traducción dalgunhas páxinas do Ulises que en agosto do ano anterior publicara Ramón Otero Pedrayo en Nós para quebranto de cabeza dos historiadores que teñen ao meu mestre clasificado como "conservador",
Houbo galegos amigos das letras, pro non seguidores das letras galegas, que se sorprenderon estes días pola concesión do Nobel a un escritor descoñecido. Nembargantes, os que len en galego habitualmente saben que Jean-Marie Le Clézio publicou en Edicións Xerais (Merlín) no ano 1987 un libro no noso idioma. Libro que reza no orixinal "Mondo et autres histories", o que o relaciona cun título paródico de Alberto Avendaño. O volume vai acompañado dunha intro- ducción e notas dos seus versionistas: Raquel Villanueva e Valentín Arias, hoxe considerado o patriarca da traducción ao galego. En canto a Villanueva, diremos que ela é entusiasta responsable da existencia en Galicia dun núcleo de clézistas moi influínte no noso campo literario (Figueroa).
(Le Clézio, naturalmente, é lido en Galicia por persoas que non necesitan da axuda da traducción, pero estas hoxe son poucas xa que o francés cada vez perde máis terreo como lingua central da República das Letras capital París que fora, ai, antano).
Antes da proclamación (de Estocolmo para o Orbe) do premio Nobel do presente ano, o secretario da Academia Sueca fixera unhas declaracións nunha publicación norteamericana nas que acusaba o mundo literario de lingua inglesa de "insular" e nas que reivindicaba a forza e novidade das letras producidas en Europa. O fallo académico produciuse nesta dirección.
Le Clézio ten por patria a illa Mauricio, naceu nunha Niza que sabemos parte de Occitania e a súa familia é de torgueira bretona. Os espazos narrativos del sitúanos na alteridade sen caír xamáis no pintoresquismo romántico do autor metropolitano que descobre calquera dos tristes trópicos realmente existentes no Planeta. Os coñecedores de Le Clézio invocan con frecuencia un multiculturalismo moi á moda nos nosos días, pro aínda insuficiente. A imaxinación, a felicidade dos achados poéticos e un estilo de fluencia orixinal colocan Le Clézio nun lugar de privilexio grazas a este Nobel que eu celebro. Ou sexa: no centro da diferencia. A descolonización non deu chegado á fase na que se farán mundialmente visibeis as linguas e as literaturas hoxe subalternas. En canto isto non ocorre, ver Le Clézio no foco da atención máxima do universo oculto prodúcenos unha especie de alivio. Este é un premio Nobel contra a insularidade da que falaba o secretario da Academia Sueca Horace Engdahl, en todo caso. O máis prestixioso dos xornáis de Madrid publicaba ao respecto este titular necio: "Premio Nobel a la indiscreción".

quarta-feira, outubro 15, 2008

Na memoria do Foucellas e dos guerrilleiros antifranquistas

Con motivo do centenario do nacemento de Foucellas, a Comisión pola Recuperación da
Memoria Histórica da Coruña, a Asociación Cultural Obradoiro da Historia, de Ordes,
e a Asociación Cultural Eira Vella, de Betanzos, organizan diversos actos para
homenaxear a todas as persoas que loitaron pola liberdade e a democracia; a miles de
heroes anónimos da Resistencia antifascista galega, mortos, torturados, desterrados,
encadeados, represaliados e perseguidos por defenderen a legalidade democrática da
II República.
1. As actividades comezarán en Curtis o xoves, 23 de outubro, ás 19,30 horas na
Casa da Xuventude e contará coa presenza de Pepiña, filla de Foucellas.
2. O venres, 24 de outubro, ás 20,30 horas, haberá outro acto na Casa da Cultura
de Ordes.
3. O sábado, 25 de outubro, haberá un roteiro polos lugares da guerrilla da
comarca, con saída en autobús ás 15,30 horas do cárcere da Coruña e parada en
Betanzos ás 16,15 horas na praza do Campo. Ao final da xornada, ás 21 horas, haberá
un acto no Liceo de Betanzos e, finalmente, unha cea.
4. No mes de novembro haberá en Betanzos unha semana de cine sobre a guerrilla
galega antifranquista.
En todos os actos haberá unha homenaxe ás familias represaliadas, lectura de
poemas, presenza de vellos guerrilleiros, intervencións de historiadores, gaiteiros,
actuación do grupo A Quenlla.
Fernando Souto Suárez
Telf.: 695 26 27 28


segunda-feira, outubro 13, 2008

O xefe sobre os traficantes de insectos

Cando o cronista era neno pasaba moito tempo a observar o que pasaba nun tanque de auga situado, para regar, en certa horta da cidade de Ourense próxima ao río da Barbaña. Chamáronme a atención uns pequenos esgarabellos que vivían nas augas verdosas, que nadaban moi ben e que, de tarde en tarde, subían á superficie sacando o abdomen e se proveían dunhas burbullas, non finaceiras senón de ar, que levaban consigo ás profundidades nas que habitaban. Unha vez que conseguía apañar algún individuo e depositalo no bordo do tanque, o becho soía despregar as alas membranosas e saía voando coma mesma habelencia coa que un momento antes navegaba a bucío. Nunha ocasión, e só nunha, vin, nun relanzo do Miño, contra os herbais que daquela había onda a acea e cachón de Oira, como un insecto moi parecido na forma aos esgarabellos do tanque pero grandísimo, subía á superficie e puña en contacto a cabeza co ar para, logo de facer visibel un instante o seu corpo poderoso e ovalado, perderse de novo nas fonduras do río. "É unha vacaloura de río" -díxome o Suso, que me acompañaba-. En verdade, aínda que o insecto de Oira ofrecía unha certa semellanza coa femia da vacaloura, non era tal. Supoño que o que vin daquela no Miño era un coleóptero da familia ou superfamilia dos Hydrophilidae, moi seguramente, un especimen do grande esgarabello acuático cuxo nome é Hydrous piceus. O insecto do tanque ao que me referín anteriormente pertencería a outra familia, a dos Dyscidae, e podía ser o coñecido como Acilius sulcatus.
Pasado domingo ofrecéronme no quiosco, en compañía de determinado xornal, un fascículo que trataba, penso que de xeito claro e correcto, dos esgarabellos acuáticos. Comprei decontado tal literatura que, para a miña sorpresa, estaba acompañada dun poderoso exemplar de insecto da familia dos Hydrophilidae que na publicación se presentaba, sen nome científico, como "escarabajo buceador asiático". O exemplar viña empacado nun bloque de metracrilato e, en tanto non o dou clasificado, el está agora no meu despacho en lugar privilexiado pois tivo a virtude de me retrotraer á infancia facendo as veces da magdalena ranurada en forma de vieira da que fala Proust nunha pasaxe memorábel. Ora ben, considero ilícito o tráfico de insectos que supón esta oferta. Os sete euros que custa o becho e mailo folleto, de divulgación entomolóxica revelan un tráfico de animais en grande escala que non debería estar permitido. Quen queira coleccionar insectos, que saia á natureza a cazalos, e aínda así que o faga con moito respecto. Calquera das especies de esgarabellos acuáticos merece a mesma consideración que calquera das especies de baleas e de mamíferos mariños que tanto lles preocupan (e con razón) aos ecoloxistas e amigos da Natureza. Debemos defender a biodiversidade e o tráfico de insectos como este ao que nos estamos a referir representa un negocio ilícito e non sei se constitutivo de delito ecolóxico ou non.

terça-feira, outubro 07, 2008

O arraiano xefe

Un bon amigo dime que esaxero ao insistir en que os portugueses ollan para o seu Norte e non ven alí Galicia. Hai uns cincuenta anos, o Porto ollou efectivamente para o Norte e achou que nós existiamos como pobo e como País, a iniciativa da Associação de Jornalistas e Homens de Letras daquela cidade. Foi cando abriron aló un comprido espazo público ao que chamaron Praça da Galiza, cunha considerábel escultura de Rosalía de Castro no centro. Por entón, Vigo, en reciprocidade, erixiu un modestísimo busto á memoria de Camões, neste caso co concurso da Asociación da Prensa da cidade galega, na Praza de Portugal. Tamén en Vigo hai unha rúa do Porto que até hai pouco tempo lucía unha boa lápida de mármore que alguén fixo desaparecer e que iría parar ao depósito de ladroízos vigueses onde tamén foi achantada a varanda do Náutico, a fonte luminosa da praza dos cabalos de Oliveira e outras valiosas pezas de ornato público. Perante o monumento a Rosalía non se fan actos no Porto e o de Camões apenas recibe unha ofrenda fría e oficialista no Día de Portugal.Despois de medio século de indiferencia, parece que en Portugal aparecen signos de que acolá saben como se chama a terra que hai e pobo que vive para aquí do Parque Nacional da Peneda-Gerês e do Río Miño. Un centro universitario privado de Vila Nova da Cerveira decidiu hai tempo recuperar o nome de Gallaecia porque os seus ilustrados promotores sabían ben que a Lusitania aquén do Douro era só unha antelequia ideolóxica e Gallaecia figura tamén nos nomes dalgunhas poucas entidades do Norte de Portugal, o cal é moi relevante. O aeroporto de Matosinhos, que nós vimos crecer, que nos vén servindo moi ben aos galegos do Sul nos últimos tempos e que hoxe recibe o nome de Sá Carneiro, tamén se decatou de que existimos. Somos, hoxe, ben visibeis no Sá Carneiro e loce alí un grande letreiro no que pode lerse: "Oporto (en versión castellana do topónimo), o aeroporto de tódolos galegos". No meeting point deste aeroporto hai unha moi clara indicación que di "Galiza" e que sinala ao lugar de onde parten os autobuses para o noso País.
Hoxe son moitos os portugueses e os galegos que acreditan nas inmensas posibilidades que suporía unha activación efectiva da Eurorexión Galicia-Norte de Portugal, ou Eixo Atlántico. Mais non se apreza vontade política para dar pasos adiante nese sentido. Tense lanzado a idea de que tal Eixo debería recuperar o nome de Gallaecia. E por qué non o de Gallicia, tendo en conta que así lle chamaban ao noso reino común orixinal Venancio Fortunato, Martiño de Dume e Isidoro de Sevilla nos séculos VI e VII?Penso eu que a Nova Gallicia non pode ser só un buró parar xestionar axudas da UE, se é que vai haber máis favores para rexións transfronteirizas, senón un organismo vivo e actuante no que a vella torgueira galegoportuguesa poda facer abrochar gromos novos de civilización. E iso esixe unha conciencia cultural e histórica e unha determinación política que non dou visto por ningures no universo partidario vixente. Desde logo, no futuro parlamento do Hórreo deberían sentar verdadeiros partidarios de Gallicia. E tamén nos concellos, desde o Ortegal ao Miño.

quarta-feira, outubro 01, 2008

Memoria d´A Estrada

A Asociación "Comisión pola memoria Siñor Afranio" da Estrada e a
Comisión pola Memoria de Vilagarcía, convocan un acto de lembranza dos
feitos producidos o 9 de outubro de 1936, cando foron "paseados" 6
cidadáns provenientes de Concellos da contorna e o enterro dos seus
cadáveres nunha foxa común no cemiterio local.
Estas persoas son Severino García Teijeiro, José Domingo González
Boullosa, Juán Bacariza Sánchez, Ramón Muíños Lorenzo, Manuel Guillán
Abalo e Jesús Froiz Gómez.
O pobo da Estrada, e nomeadamente persoas de releve como o crego Nicolás
Mato Varela e o xuíz Fermín Bouza Brey, amosaron un comportamento
exemplar fronte este crime e aínda que as vítimas non son deste
concello, é un feito histórico que compre lembrar para honra da
dignidade dun municipio coma este que manifestou a súa solidariedade e
apoio aos represaliados nun momento de especial perigo para calquera que
así expresase estes sentimentos humanitarios.
Os actos a celebrar o día 9 de outubro serán a sinalización do lugar
onde foron inmolados os 6 na Ponte do Regueiro, ás 19:30 h.. O
descubrimento dunha lápida na foxa común onde están enterrados no
Cemiterio da Estrada ás 20:00 h. E un acto público ás 21 h. no Teatro
Principal no que intervirán familiares das vítimas (Leonor Guillan de
Barrio y Rosalia Gonzalez Genova) e o profesor Manuel Igrexas, quen
recuperou a historia destes feitos.
Para máis información:
http://www.blogoteca.com/autoestrada/