segunda-feira, setembro 28, 2009

O xefe e o viño de mazá, PRG

O grau de civilización dun pobo coñécese polo coidado que ten coas castes e razas de animais domésticos e prantas que herdou dos antepasados. Non vou citar a infinidade de tipos de rosa que os xardineiros ingleses obteñen incesantemente e coas cales compiten coa paixón dun deporte. Direi só que en Cataluña existen catro ou cinco razas de galiñas autóctonas recoñecidas en canto que en Galicia só o está a de Mos. Hai máis razas de pitas galegas, pero a indiferencia está ocasionando que o seu patrimonio xenético desapareza diante dos nosos ollos. Leo que os fabricantes da cervexa nacional-popular, Estrela (así lle decimos moitos dos seus bebedores) Galicia, anda preparando unha boa sidra feita a base dalgunhas das ceno u máis castes de mazá autóctona que ningún de vostedes poderá mercar na froitaría habitual de onda a súa casa nin das chamadas grandes superficies. Todos os anos a Ulla é percorrida polos camións que levan toneladas e toneladas de mazán para en Asturias fabricaren as súas famosas sidras. Ocorre noutras comarcas. A noticia de que se prepara unha sidra comercial de carácter galego éncheme de ledicia. Eiquí onde en vivo, en Vigo, consérvase aínda unha certa tradición sidreira nas parroquias (no legalizadas) en Bembrive, Valadares, Beade, Candeán. Houbo uns días nos que unha señora de Cabral, que fora moi perseguida en 1936, nos levaba garrafonciños de sidra ás reunión da Liga Democrática na de Leopoldo García Ortega. Ela chamáballe á sidra, non sei se en serio ou por xogo, "viño de mazán" (seseaba, obviamente).Todo o mundo sabe que unha das grandes relixións vinícolas do mundo é a dos socalcos do Rhin e do Mosela. Aló prodúcense grandes viños brancos, non desprezando os de nosotros. E ben, na Renania propárase simultáneamente unha excelente sidra ou viño de mazán que eles chaman Vitz. Esta palabra dialectal renana procede, segundo Dieter Kremer, do latín "viceversa". Ou sexa que vostede, poñamos que en Tréveris, pode beber viño ou viceversa. Casa coma no chiste de Barrio Dovale. Os bretóns, os asturianos e os vascos pasan por seren os monopolistas do viño de mazán. Espero que Estrela (sic) Galicia lles abaixe un chisco a soberbia.A raza, arcaica e autóctona, do cabalo galego está a vivir un intre crítico. Por unha banda, nos montes dexenera e se desnaturaliza debido aos cruzamentos forzados ou non controlados. No sentido contrario, a Xunta regulou por decreto as características morfolóxicas do noso cabalo e estableceu o libro de rexistro oficial, co nome de PRG (Pura Raza Galega). Existe unha asociación que vela pola preservación do PRG e un centro a ela dedicado en Sergude, contra Compostela. Hoxe o PRG está a ser revalorizado e aprezado como un ben patrimonial e como parte da nosa herdanza ancestral. Próximamente poderán vostedes visitar, no Museo do Pobo Galego da capital da Galicia autonómica, unha exposición que, titulada "Ceibes no monte", tratará por extenso das nosas bestas e cabalos propios.Entre tanto, vaian o próximo domingo ao campo de xogos da Pasaxe, Vincios, Gondomar (extremando co municipio de Vigo). Poderán gozar da final do XII Campionato Galego de Andadura. Como temos dito eiquí máis dunha vez, a "andadura" ou "marcha" é unha especialidade hípica que case só se conserva na Gallaecia e en Islandia. Foi a raza do cabalo galego domado polo home galego a través dos séculos a mazo o que mantivo até hoxe a andadura. Se van a Vincios verán os cabalos galegos facendo o que poucos cabalos do mundo saben facer.

sexta-feira, setembro 25, 2009

Sobre a sidra de Maeloc

Chegou aos meus ouídos a nova de que os cervexeiros da Estrela (sic) Galicia están a preparar unha sidra autóctona de noso. Hai cuestión dun par de mesiños fun convidado por un grupo de propagandistas a probar unha sidra galega en proceso de lanzamento ou promoción para lle eu dar a miña opinión nunha enquisa, seguramente máis de confianza ca a da consellería de educación da actual Xunta. A sidra pareceume ben arrecendente e unha migalla picando no acedo. Vagamente recordoume os sabores da sidra ou viño de mazán que bebera nun xantar memorábel en Karnac, Bretaña, ao pé dun cronlech monumental. O deseño da botella da nova sidra era de carácter celtista e, o nome do producto MAELOC. Eu non sei se esta Maeloc é a sidra ou viño de mazán que a fábrica de cervexa da Coruña está a preparar ou, siescaso, a vender xa.Teño entendido que os historidadores traballan na hipótese de que unha migración de bretóns da Grande Bretaña veu asentarse en Galicia no século VI do mesmo xeito que outros continxentes, obviamente máis numerosos, facían o propio na Armórica, que así pasou a se chamar Pequena Bretaña (no Amadís de Gaula, por exemplo). Esta crenza fúndase no feito de que so o reinado de Teodomiro e por obra de San Martiño de Dume foi redactado un catálogo das dioceses de Galicia que, como é sabido, foi o primeiro reino que se constituiu en Europa sobre as arruínas do Imperio Romano de Occidente. Tal peza histórica é coñecida co nome de Parroquial Suévico ou Divisio Teodomiri. Parece ser que no Parroquial figura unha diocese chamada Britonia da que era bispo un certo Maeloc ou Mailoc, aínda que a min paréceme un mundo raro que este nome de persoa figure así nun documento en latín. Como eu son leigo na materia non podo opinar con seguridade sobre estes temas. Especúlase con que a Britonia de Maeloc estivese situada na actual freguesía de Bretoña, concello, da Pastoriza, onde vive a miña amiga Luz Galocha e de onde penso que proveñen o escritor Carlos Reigosa e o profesor novi-yorquino Diño Pacios Lindín. Pode que si e pode que non, xa que hai outra Bretoña en Galicia, exactamente no concello de Barro e moi lonxe da primeira por tanto. O apelido Bretaña é coñecido na cidade de Ourense e Roxelio Rodríguez de Bretaña destacou no exilio mexicano na etapa da revista Saudade, verba galega nas Américas da que se falará a próxima fin de semana en Celanova.En fin, que a Historia de Galicia tén lugares misteriosos e novelescos que, ai, non figuran nos programas educativos.Cando están presentes, daquela din que os nacionalistas están a manipular todo e que hai unha conspiración para rachar en cachos España. Xa saben.Por esta razón a min goréntame moito que a Estrela Galicia, ou quen queira que sexa, estea a crear ou creara xa unha nova sidra de sabor galego e que esta leve o nome comercial de Maeloc ou Mailoc. A Brittannia Minor, ou sexa a que hoxe xace baixo dominio da República Francesa, é país de viño de mazán pois viño de uva alí dase mal e as poboacións soen recurrir tradicionalmente ao consumo do muscadet cultivado no veciño Anjou. E as relacións entre os Fisterras atlánticos a través do mar son antigas e están documentadas desde Paulos Orosio. Pregúntenlle se non á Torre de Breogán, que é como a Historia de Galicia, sen manipular nada, lle chama á da Coruña (no Roman de Ponthus La Coulogne e en inglés Corunna). XL Méndez Ferrín.

sexta-feira, setembro 18, 2009

O xefe fala da andadura en Vincios

"Andadura" ou "marcha" (en francés "amblure", en italiano "ambiatura") é un aire non innato que os domadores expertos lles aprenden aos cabalos. Groseiramente, direilles que consiste en lograr que a cabalaría se desprace movendo ao mesmo tempo a man e a pata de cada lado. Cando montamos un cabalo á andadura sentimos como se o bruto esbarase sobre a terra, e resulta moi cómodo. O defunto de meu pai dicía sempre que a andadura reciben entre nós o nome de "marchadores".Antano preparábanse cabalos e machos ou mulas para a andadura en todo o mundo. Coñécense pinturas chinesas moi antigas nas que a parecen cabalarías á andadura. Na Idade Media Europea este aire era moi aprezado.Por exemplo, no Pélerinage de Charlemagne, belísimo poema francés do século XIII (anónimo) que narra a viaxe do Emperador de Occidente a Constantinopla, menciónase o feito de que o protagonista e as persoas de alta condición se moven coas súas monturas (xeneralmente poderosos e tranquilos machos) en andadura. "Alí foi visto Carlos, sobre un forte macho marchador! ", "O rei esporeou o macho, e faise en andadura…" ("Li reis brochet le mul, si s´ en vait l´ ambreüre…"Logo a andadura esmoreceu e hoxe non forma parte do repertorio da doma ecuestre, non sendo en lugares moi concretos de Europa e América. Galicia e norte de Portugal (Gallaecia, digamos) é un dos lugares dos que nunca desapareceu aquela marcha que parece que tanto agradaba a Carlomagno.Eu fecho os ollos e vexo de neno cabalos en andaduras polas beiras areosas das estradas camino das feiras de Ourense ou Vilanova, cos cabaleiros estribados dianteiros e o caxato cruzado sobre a albarda de paseo con cobertor a raias.Para ben da cultura ecuestre, Joaquín González Troncoso tomou sobre si o cargo de facer renacer a andadura en Galicia, e a bofé que o conseguiu. Conseguiu, desde a vocalía de actividades rurais da Federación Hípica Galega, poñer a andar (ou marchar) o Campionato Galego de Andadura, que agora coñece a súa XII edición. Escribiu Troncoso e publicou, co título de Nós, andadura, o único tratado coñecido sobre o asunto. Por parte, el persiste, ano tras ano, en animar esta actividade.As probas finais do Campionato de Andadura celébranse o próximo día 27 por primeira vez na Terra de Turonio: onda o campo de fútbol da Pasaxe, parroquia de Vincios, concello de Gondomar. Presidentes e membros dos curros miñoranos, IES Terra de Turonio, Asociación do cabalo PRG (Pura Raza Galega), Federación Hípica Galega, e outras entidades e individuos entusiastas e desinteresados e empresas da zona colaboran no acontecemento cultural e deportivo, que é de primeira orde. Hoxe faise a presentación da final do Campionato de Andadura no IES Terra de Turonio de Gondomar. Todos os que queiran coñecer "de vis" e na realidade o maravilloso espectáculo da andadura poderán facelo en Vincios. Nós estaremos alí. Porque nós (tamén) andadura. A aplaudiremos cando un vello mestre domador de marcha do Val Miñor sexa premiado solemnemente no marco desta I Festa Cabalar de Vincios (Gondomar estremando con Vigo).

sexta-feira, setembro 11, 2009

O Xefe pon as cousas no seu xusto lugar

Realmente son homes e mulleres fanatizados que senten fobia da lingua propia de Galicia. Sabe o Demo os escuros complexos e as historias de vida que hai por trás desta contumacia. As tímidas medidas que se viñeran tomando nas administracións a favor do galego desde os inicios do actual réxime monárquico están sendo coidadosamente desactivadas perante os nosos ollos.Desde os días no que o piñeirista García-Sabell recorría como Delegado do Goberno a Lei de Normalización non se coñecera outra igual. O propósito estratéxico de Núñez Feijóo é agora o de lograr aquilo que García-Sabell non conseguiu. Entre tanto, todas as enerxías que a Xunta tería que mobilizar gobernando realmente nos sectores agrogandeiro, pesqueiro, da ordenación do territorio, de medioambiente, cultural, de reforma administrativa e modernización en xeral, sen esquencer as políticas sociais nestes tempos feos e duros, parecen pervertirse na dirección monográfica dunha política lingüística obsesivamente españolista e anti-galega.Unha enquisa fraudulenta aos pais dos alumnos serviu de preparación artilleira para a derrogación dun decreto que, moderadamente, trata de establecer unha paridade entre o idioma que crearon os nosos antepasados e o que naceu no norte da provincia de Burgos. En operación de comando secreto, interviuse na normativa de pre-escolar. Con astucia, decidiuse que o fomento no mundo fashion podía beneficiar e normalizar o uso do galego e os acordos que houbera ao respecto foron reducidos á nada, co que se pretende que as masas vexan cos ollos da carne e cos do desexo que o luxo e a fastuosidade non casan coa lingua proletaria dos avós. O galego foi arredado das oposicións a fin de que os numerosísimos aspirantes a funcionario considerasen a lingua do País definitivamente inútil. O PP executa un programa de guerra psicolóxica cuxo fin é conseguir que o pobo perda o orgullo de ser galego e se someta facilmente aos dictados de Madrid. Promóvese unha política cultural no que os productos literarios en galego se presentan como "provincianos", ou como "subversivos" (Vidal Bolaño), mentres que se fala de "cosmopolitismo" ao se referir aos rexistros culturais envolveitos en castelán, que rima con celofán.Pro a acción do PP non se limita á Xunta en materia de inquina contra o galego. Nantronte o grupo municipal reaccionario do concello coruñés teimaba en recuperar o La como símbolo místico. Onte os tamén reaccionarios da cámara de Vigo intentaban (e seguirán facéndoo) botar abaixo a Ordenanza de Política Lingüística que, coa retirada dos símbolos e nomes franquistas da rúa, fora acollida con aplauso popular pois se considerou ambas como actos simbolizadores do espírito democratico e antifascista. A Deputación de Pontevedra, dominada polo reaccionarismo maioritario, cobre de beneficios e de diñeiro as falanxes anti-galegas e convoca todo un congreso español no que se darán cita as mellores autoridades en materia de furia e odio contra as linguas galega, vasca e catalá. Nesas xornadas Galicia, grazas á protección do PP pontevedrés, no centro do sectarismo carpetovetónico de todo o Estado Español (expresión esta que doe moito, moito).Certo, non foi a Academia Galega (Real, para a tristura deles) a que acirrou os cans nesta crise de encobremento na que parece que certos defuntos do franquismo recobran os corpos e as almas que tiveran.