sexta-feira, julho 31, 2009

A deusa Nabia vive

Por XL Méndez Ferrín. Son varias as Santa Eufemia que se moven no mundo imaxinario de Galicia: todas máscaras católicas que ocultan alguna poderosa deusa galaica, se cadra a que, rebelde, permanece agochada en nomes de ríos e de localidades de poboación: Nabia, Navia, Návea, Neiva. A Eufemia de Baiona está moi difuminada ente sete irmás dun parto das cales só ten relevancia popular Liberata ou Librada. A grande Eufemia é a que lle dá nome á Serra de Santa Eufemia, arrombada contra o Jurés, Gerês ou Xurés nunha poderosa montaña na que o gado ceibe vive espiado polo lobo, onde un año tenro pode ser raptado pola águia maior de europa e onde, nos picoutos, senta as catro uñas o castrón da capra hispánica lusitánica, subespecie á que fariamos mellor decer gallaica. Esta Serra de Santa Eufemia, ou da Madanela, ficou para Portugal na partición de don Afonso Henriques e logo, en 1864, foi parar a España ao tempo que as provincias centralistas facían desaparecer o Reino de Galicia. Hoxe a Serra de Santa Eufemia fai parte do parque natural autonómico galego do Xurés adxacente ao grande parque nacional portugués da Peneda Gerês: faremos o posíbel para confundilos nun só.Na Serra de Santa Eufemia está viva a memoria da deusa reinventada como mártir do cristianismo. Sábese onde foi enterrada cunha man fóra e no dedo mendo o anel que una rapariga que andaba na veceira roubou. E os males que viñeron. E logo en conforme inventaron ou acharon o corpo que fora terribelmente atormentado. E por fin os bois que levan á súa vontade o carro onde vai Eufemia morta. E como bois e santa non paran até chegar a Ourense, a case cen quilómetros de alí. Finalmente Eufemia, a mociña mártir que morreu nunha roda moi enigmática, despois doutras moitas e complicadas sevicias, recibiu cova en Ourense (definitiva).Vista a persistencia do culto a Santa Eufemia, mormente no suleste de Galicia, esta santiña foi declarada patroa da diocese de Ourense e da capital episcopal, facéndolle certa sombra a Santa Martiño de Tours, que nos chegara desde o mundo suevo.Durante a nova contrarreforma católica que sucedeu aos días da desamortización, algún bispo de Ourense ordenou una división parroquial da cidade reutilizando os templos das antigas comunidades dos Xesuítas e de San Domingos. A un púxolle o nome de Santa Eufemia "del Norte" e ao outro o de Santa Eufemia "del Centro". Ninguén lle fixo caso o bispo e só se confirmou o nome de Santa Eufemia na ifrexa da antiga Compañía. Eis o caso ben curioso dunha antiga deusa da Gallaecia pagá que estivo a piques de se converter na principal santa e protectora dunha cidade e dunha diocese católica tan antiga e importante como é a de Ourense. Non ocorreu así e o culto de Santa Eufemia, ou sexa posibelmente Nabia, concéntrase nos seus sitios de orixe: nos cabezos enormes que se erguen na marxe esquerda do rio Limia ao seu paso polo concello arraiano de Lobios.Alí, na Serra de Santa Eufemia: o monte está cheo de relatos e as estorias faladas agurgullan como o fan as cargas que can en cachoeira. Procisións de defuntos con estandartes nas noites de luar, a misteriosa "seda dos reis" onde os nosos de antaño pactaban as fronteiras e resolvían os conflictos, o lobo que nuns tempos do ano só se alimenta de barro e ar. Nesta masa mítica tan densa que semella material sólido, destaca a presenza de Santa Eufemia torturada até morrer. O que non fará nunca na imaxinacións das xentes.

quarta-feira, julho 29, 2009

Recoñecemento a Ferrín como Arraiano Maior do 2009

O Arraiano Maior da Raia Seca 2009 recibe a boina, a guillada e o diploma, distintivos que o acreditan como tal, de mans do presidente dos arraianos, Aser Álvarez. O acto de entrega tivo lugar na carballeira da Madalena, na freguesía de Lindoso, no marco da Festa da Fronteira. As fermosas fotos desta inesquecible xornada son de Suso Díaz, o fotógrafo oficial con licencia para ignorar as fronteiras.

As fotos do roteiro literario

Dona Gloria Díaz, a viúva do aviador arraiano, Elixio Rodríguez, en primeiro termo, coa camiseta amarela. Con 85 anos, dona Gloria quixo estar con nós durante o roterio literario entre Ludeiros e a Madalena. Atrás vemos a sobreira centenaria do Bubán e, ao fondo, os Montes do Laboreiro, coa Pena da Anamám marcando os límites do Principio do Mundo.

segunda-feira, julho 27, 2009

Méndez Ferrín, Arraiano Maior


Un hombre de la "raia" que ayer recibió un título nobiliario, pero en este caso por lo tradicional y popular. El escritor Xosé Luis Méndez Ferrín fue nombrado Arraiano Maior da Raia Seca, durante un acto que se celebró, como no podía ser de otra forma, en una centenaria carballeira de la frontera de la Magdalena, en concreto en la freguesía portuguesa de Lindoso."Es mi realidad, de la que gozo", proclamó el nuevo arraiano mayor después del acto de reconocimiento al que asistieron numerosos amigos, tanto gallegos como portugueses.

V. RODRÍGUEZ - OURENSE (Faro de Vigo 27 de xullo) Es un hombre de la raia y no lo puede negar. El escritor Xosé Luis Méndez Ferrín, que no puede vivir a menos de 20 kilómetros de Portugal, ayer acudió al “kilómetro cero”, en la frontera de la Magdalena, aunque en la parte lusa, en concreto en la freguesía de Lindoso. Fue allí donde recibió un título nobiliario de los más galaicos, el de Arraiano Maior da Raia Seca, que tuvieron a bien conceder la Asociación de Arraianos que preside Aser Álvarez, que recalcó la “longa traxectoria na defensa e na proxección exterior da identidade e da cultura arraiana”. Unos méritos que forman parte del devenir vital del propio Méndez Ferrín. Así, no resultó extraño que después del agradecimiento por tan alta distinción, que dijo no esperaba recibir, Ferrín dejase patente su apego a la realidad arraiana, al proclamar que “es mi realidad, de la que gozo”, y la que siempre le acompaña. Es por eso que después del acto de reconocimiento, que tuvo lugar en una centenaria carballeira en la frontera de la Magdalena, ya en el lado portugués de la Raia Seca, en la freguesía de Lindoso, dijo sentirse “más arraiano que nunca”, y recalcó que “son de esta raia”, además de sentirse espacialmente satisfecho por celebrarse el acto en una de las fronteras más antiguas de Europa que “siempre quixemos abolir”.
Fiesta arraiana Un día de fiesta arraiano, en la que convivieron gallegos y portugueses, “confundímonos, uns e outros, e falamos todos o mesmo idioma”, comentó Ferrín mientras sostenía en sus manos un libro de poemas del autor luso Xoán Luis Díaz, y una flor. Después del xantar popular, que tuvo lugar en el mismo paso fronterizo, tuvo lugar el acto de reconocimiento, al que acudieron los alcaldes de Lobios, concello limítrofe con Portugal, José Lamela; el de Entrimo, Ramón Alonso; y el alcalde de Bande, José Antonio Armada, así como representantes de colectivos culturales y vecinales, y un gran número de amigos del escritor. Antes del sencillo acto, tuvo lugar un roteiro literario guiado con un recital poético, que partió de la aldea de Ludeiros, en el Concello de Lobios, hasta la frontera, y que transcurrió por el corazón del Parque Natural Baixa Limia-Serra do Xurés.

sexta-feira, julho 24, 2009

Conuslta o encuesta?

Se usó la palabra encuesta de tan mala forma en los medios de comunicación que ahora ese mal uso se transfiere incluso a una Consejería de Educación, la de la Xunta de Galicia, que llama enquisa (encuesta) a lo que sólo es una irregular consulta a los padres (no a los hijos, no a los profesores) sobre el uso del gallego en la enseñanza no universitaria. Una consulta sin el menor control democrático que ha sido realizada de espaldas a las organizaciones que trabajan por la lengua nacional de Galicia. Una encuesta es un hecho matemático que se apoya en métodos de esa especie y responde a corroboraciones metodológicas de esa misma clase. No toda pregunta es una encuesta, y ni siquiera toda encuesta es una encuesta, valga el juego de palabras. En realidad, una buena parte de las encuestas no responde a los supuestos mínimos de una muestra estadística, que es aquella muestra avalada por esa parte de las matemáticas que llamamos estadística. O, como decía aquel señor a la visita de un Testigo de Jehová o algo similar: “pero si no creo en el catolicismo, que es la religión verdadera, como voy a creer en esto que me trae usted?”. Es decir: si las encuestas de verdad ya son problemáticas en si mismas, e incluso la propia Estadística no goza de toda la confianza posible de la madre Matemáticas, cómo vamos a creer en una encuesta que no es encuesta, contabilizada a escondidas, redactada de forma dudosísima y sin consenso, etc, etc.?. Qué prepara el bueno de Feijóo, que no ha tardado ni unas semanas en comenzar la reducción del gallego al estado gaseoso, o su jibarización social definitiva? No me canso de advertir que estos abusos, disparates y humillaciones se acaban pagando carísimo en forma de tensión y división social, y que a la vuelta de la esquina puede estar esperando un conflicto que no necesitamos ni deseamos, y todo por la inconsistencia política de unas personas que a veces dan más el perfil de auténticos aventureros de la política que de gente seria y centrada en conseguir lo mejor para la Polis.
Publicado no blog de Fermín Bouza http://votoconbotas.trincheradigital.com/?p=3981

segunda-feira, julho 20, 2009

O xefe fala dunha Galicia a monte

Subo ao máis alto adarve da torre da homenaxe, ou de menaxe, do castelo de Vilanova dos Infantes. Ollo cara a corga que flúe Fontao abaixo en dirección ao río Sorga. Os prados ou panascos, alí ditos lameiros, desapareceron por completo. Xa non hai vacas na contorna. Todo é herba brava e un verdor selvático énchenos os ollos. O curuto do Castromau case desapareceu oculto polo arboredo novo. Medraron, si, as árbores e case tapan o vello castro. Uns soutos que ninguén demouca ameazan, coa ramallada en estoupido, con agachar a torre en que me encontro, se a miramos desde Carfaxiño. Dirixo a vista cara o Leste e déixoa pervagar pola cunca do citado Sorga e do seu pai o Arnoia. So continúa calvo o monte de San Cibrao, que nos separa da Limia. As aldeas de Xixín, Sorga, Bobadela, Berredo, xa non teñen cultivos darredor. Non hai milleirais. O mato verde invade todo. As árbores, mesmamente, vense medrar. Máis carballos e carballizas ca nunca. Os bidueiros coñecen unha explosión de nova vida multiplicada. As casas dispersas dos humanos, habitadas por anciáns que non cultivan a terra e que nin porco nin galiñas teñen xa na casa, vense cercadas pola fronda. Non hai moitos anos que as granxas de Coren branquexaban aló ou acolá, coas súas considerabeis estructuras de betón. As máis delas están grises e abandonadas. Insisto, non hai vacas. O título de Rivas ("Un millón de vacas") envelleceu coa creba da Patria, coas súa destrucción. A Natureza, ao non ser intervida e mantida a raia polo humano agrícola, regresa á selva europea arcaica. Desde a torre da miña vila sinto que ese retorno se acelera. Se nos achegarmos aos sitios, é pior; inzaron as silvas. Hai moitos anos un xeógrafo económico francés estudou o conxunto de Galicia coma "un grande complexo agrario". Así coñecín eu o noso País. As persoas labouraban arreo (Celso Emilio) e mantiña lonxe o xabarín. Hoxe este porco bravo xa non só é o emblema dos vellos Andrade. Hoxe o xabarín é o símbolo perfecto dunha Galicia da que desapareceu a agricultura. Para Beiras, os propietarios campesinos foron exterminados. Non penso que a expresión que usa sexa enfática. Regreso á casa e vexo nos xornais a noticia estremecedora de varios milleiros de tractores amosando a desesperación das xentes activas no campo. Como di Lidia Senra: só queremos producir leite en liberdade. O capitalismo de España e a UE non llelo permiten. Velaí os gandeiros de leite que actualizaron as súas unidades de producción por eles mesmos (sempre labregos con ciencia: Fernández Prieto) e que agora son exterminados polo sistema colonial que aflixe Galicia. Hai algo de tráxico na súa acción. Núñez Feijóo insúltanos ao dicir que Galicia non debe verse coma un Medulio. Algo de heroico e nobilísimo teñen os productores de leite de Galicia (só restan uns milleiros no vello "complexo agrario"). Espero que este Medulio que vivimos se resolva, agora cunha victoria indíxena. Todo indica que Galicia debe manifestarse cunha folga nacional contra tanta ignominia e tamén contra a invasión da selva primitiva.

quinta-feira, julho 02, 2009

VIII Congreso de Historia Local no Castro Laboreiro

Veleiquí vai un avance do programa:

Dia 07 de Agosto de 2009, no lugar da vila de Castro Laboreiro, Hotel Castrum Vilae

21:30 - Abertura: Fotos antigas, vídeos e música NEPML
22:00 - A tomada do castelo de Laboreiro, nos 900 anos do nascimento de D. Afonso Henriques José Domingues
22: 20 - Cinema da raia Júlio Medela
22:35 - Projecção do documentário: "O carro e o home"
Realizado no lugar de Lobeira – Galiza, em 1940, António Roman, c/c de Xoaquin Lorenzo
22:50 - Projecção do documentário: "O homem montanhês"
Realizado em Castro Laboreiro no final dos anos 70, Ricardo Costa (Aguardamos confirmação da sua presença)
00:20 - Mundo Arraiano - Debate Aberto. Moderador: Aser Álvarez

Dia 08 de Agosto de 2009, no lugar da vila de Castro Laboreiro, Hotel Castrum Vilae
21:30 - Abertura: Fotos antigas, vídeos e música
22:00 - Rocha Peixoto 1909-2009 (centenário da sua morte)
A confirmar os palestrantes
22: 30 - Apresentação do livro: "Olelas na lembranza"
Alberto Pérez Adán (autor) - Textos de ficção e realidade sobre modos de vida do lugar do Olelas - Galiza
22:50 - Apresentação do livro: “Eugénio de Castro e a Galiza. Epistolário” de Eloísa Álvarez e Isaac Alonso Estraviz
23:00 - Apresentação do livro: "De Roncesvales a Compostela" de Manuel Rivero Pérez
23:15 - Tradição oral: "Levar os velhos ao monte para morrerem". Manuel Rivero Pérez
23:30 - Património arqueológico na serra do Leboreiro (parte Galega). David Pérez López
00:00 - Lugares mágicos de Castro Laboreiro. Américo Rodrigues/José Domingues
00:20 - Debate Aberto.