segunda-feira, abril 28, 2008

Arraianos apoia a Dionisio Pereira

Historia a Debate ven de poñer en marcha unha campaña de apoio ao
historiador Dionisio Pereira.
Hai un documento de apoio para o que se piden sinaturas e que será remitido
aos presidentes do Goberno de España, do Congreso dos Deputados e do
Senado. No caso de que esteas disposto a apoiar estar campaña,
pregámosche que envíes os teus datos (nome e apelidos; institución:
universidade, instituto, asociación; localidade, país) a
h-debate@cesga.es

O xefe fala de Julio e do Río

Las Cuevas de Sésamo, na Calle del Príncipe de Madrid, eran unha sorte de imitación, nos anos cincuenta do século XX, das caves ou subterráneos que se puxeran de moda no París existencialista da década anterior e nalgún dos cales cantaba, de negro para o mundo, Juliette Greco, tan pouco dotada de graza. Nas paredes de Sésamo figuraban citas literarias en todas as linguas imaxinabeis menos o galego, o vasco e o catalán, porque aquel Madrid, coma este, vivía con feroz intensidade o odio ao pluralismo nacional. Por alí caiamos algunhas noites para trasfegar uns cubas libres (no argot do meu grupo recibían o nome de chanqueiros, o cal terminaron por aceptar numerosos camareiros manchegos de antano). Un pianista repasaba en Sésamo toda a canción francesa e italiana contemporánea e soía facernos caso cando lle pediamos o Macky Coitelo da Opera de non sei cantos Patacóns por Weil e Brecht. Había por alí algunha xente comunista que aplaudía.Fallaban os da empresa o Premio Sésamo de conto e as votacións eran comunicadas polo altavoz en plan moi intrigante. Un ano (1959, coido) presentei, traducido ao castelán, un meu conto titulado "O Suso", que está ambientado na beira do río da Barbaña de Ourense. Non se levaba daquela a fantasía senón o realismo tenro do cal era mestre o probe Lalo Azcona, que soía facer vida no Café Varela aínda que, por veces, tamén era visto e ouvido en Sésamo. O meu conto chegou a finalista e mesmo Xulio Maside chegou a emocionarse comigo e cos outros camaradas que me acompañaban.Pro o premio foi para Angela Ionesco, unha muller nova coa que eu tiña gulapeado algún gin-fizz no Café Teide e que, se non me falla a memoria, era xornalista de oficio. Moitos anos máis tarde "O Suso" foime moi eloxiado por Eduardo Blanco Amor quen me dixo que tal conto lle dira a idea para escribir Os biosbardos, sobre graxos infantís e xuvenís de Ourense coma o meu protagonista.Tamén me quitei a espiña porque, ao ano seguinte, o Premio Sésamo lle foi outorgado a Julio López Cid, excelente escritor ourensano en castelán que batizado na pía de Santa Eufemia, aquela que ten propiedades artístico-literarias e que meteu na igrexa católica romana os naipelos Risco, Otero Pedrayo, Blanco Amor e os pintores Quesada, entre outros notabeis neófitos que logo persistirían ou non na Fe. M. Anxo Murado seica é tamén Sésamo.Souben non hai moito de Julio López Cid, finísimo narrador e evocador en castelán, por unha nota necrolóxica maxistral e conmovente sobre a figura do Manaicas, quen fora o noso ídolo de nenez polas súas aventuras descomunais e só comparabeis ás do Capitán Marvel ou Maravillas que nos vendía a Viúva de Lisardo. Agora acabo de ler unha novela moi breve e bela de Julio sobre Ourense e o seu río, xa non a Barbaña senón o Miño. Titúlase precisamente El Río (Ed. Duen de Bux, Ourense) porque o protagonista é el, o río grande e temíbel que pasa so a ponte dos suicidios e cuxos remuíños nos poden afogar en pozos do Inferno ou pegos sen fondo. As vidas e as mortes técense e destécense na narración e unha atmósfera de nostalxia invade a alma do lector, sobre todo se este é ourensan e regresa, nas palabras precisas e Julio López Cid, ao centro de si mesmo.Seguiremos falando de El Río.

sexta-feira, abril 25, 2008

Celso Emilio volve rapeando

É unha relación que vén de vello e resiste a todas as épocas. A canción galega segue bebendo nos poetas, mesmo se ten que atravesar décadas no tempo para establecer alianzas improbabéis, como a que acaban de asinar os rapeiros de Dios Ke Te Crew, que rescatan a potencia rebelde dos versos de Celso Emilio Ferreiro a ritmo de hip hop.
No cedé musical que acompaña a acabada de publicar Fotobiografía de Celso Emilio Ferreiro recóllense 15 cancións armadas arredor de textos do poeta de Celanova. Catorce proceden de gravacións históricas de xentes e grupos tales Luís Emilio Batallán, Pilocha, Fuxan os Ventos, Xavier, Manuela e Miguel ou Suso Vaamonde. Pero a compilación agacha un inédito: Deitado frente ao mar... na voz do mc de Dios Ke Te Crew (DKTC), García, e con bases de Mou, da mesma banda hip hop. A "lingua proletaria do meu pobo" comparece rapeada e revela, segundo García, "a total contemporaneidade de Celso Emilio, o Celso Emilio rapeiro".
O mestre de cerimonias de DKTC lembra como accedeu á lírica e á épica do poeta de Celanova grazas a un agasallo. "Un colega regaloume Longa noite de pedra e falárame do poema Son un pasmón como un perfecto rap. Prometinlle que, cando volvese á súa casa na Ribeira Sacra, tería gravada a versión, e así foi". En Son un pasmón Celso Emilio ataca a civilización do automóbil e opta por unha cidadanía crítica. "Son un pasmón vai contra o AVE", bromea García, "chama á calma". Cantado polo hiphopeiro de Ordes, o texto de Longa noite de pedra e as súas rimas internas e externas, semella escrito especificamente para esas músicas afroamericanas do gueto.
Malia a que Son un pasmón soou nun par de concertos de Dios Ke Te Crew, "trátase de algo máis persoal, unha teima, pero sempre dentro do colectivo". E o poeta galego máis sonado da resistencia contra a ditadura foi quen conectou ao mc co cantautor punk O Leo i Arremecághona. "Chamounos Aser Álvarez para presentar o monográfico da revista Arraianos sobre Celso Emilio e alí coñecín a Leo", lembra divertido García, "Celso Emilio como unha caste de chamán". Daquel encontro naceu o proxecto Labregos do Tempo dos Sputniks.
"A idea de Labregos ... [o nome procede doutro poema do totémico Longa noite de pedra] consiste en glosar a Celso Emilio", relata Leo Fernández Campos, "entre o punk, o rap e o cantautor". Fernández Campos, ideólogo e intérprete de O Leo i Arremecághona, refírese ao carácter "indómito" desas "músicas de protesta" que enlaza coa obra do poeta de Celanova. "O cantautor de combate, o punk e o hip hop, que actualiza a rebeldía musical e procede da rúa, son os estilos que ao poder máis lle custa asimilar", afirma. O Leo prepara, arestora, unha ranchera co poema Eu son o rei de min mesmo como letra.
A reutilización da poesía na música pop soborda arestora as operacións insurxentes sobre o corpo escrito de Celso Emilio dos labregos do tempo dos sputniks. O electro pop, cadora máis estilisticamente flexíbel, de Fanny + Alexander confirmouse co seu primeiro disco longo, o ano pasado, Finais dos 70, comezos dos 80. Da man de certa indietrónica, F+A valéronse de letras detectadas en poemas de María do Cebreiro, Pilar Pallarés, Lois Pereiro ou Carvalho Calero. Noel Feáns, unha das dúas patas do grupo, confesa irónico: "Temos dúas razóns diferentes para facer cancións con poemas. Unha, por que facer algo non moi ben, cando hai quen o pode facer mellor. Dúas, a máis estupenda: o beatnik, Borroughs e Sonic Youth, Patti Smith e Ginsberg...".
Para Feáns, "non todo o mundo é Leonard Cohen, así que cómpre recorrer aos poetas. Quen teña talento para a lírica, que se dedique á lírica". Fanny + Alexander recuncarán no nó entre poema e pop no seu vindeiro cedé, programado para o outono. "Procuraremos acoutar aínda máis a xeración de finais dos 70", di, "e achegaremos poetas inéditos e outros que escriben con norma reintegracionista, tristemente a poesía maldita neste país". "Con Reixa, o listón das letras pasou a estar altísimo e, quizais, tapou experiencias anteriores como a de Voces Ceibes, cantautores non autores", afirma.
Feáns, que xa iniciara probas na dirección de Fanny + Alexander con Fusquenlha, non dubida ao se posicionar: "Un poema e unha canción son exactamente o mesmo". E exemplifica coa tradición medieval. "As cantigas que son? Poemas? Cancións? A diferencia entre música e poesía é propia da modernidade". A imaxe grecolatina do poeta e a lira non se afasta tanto, ao cabo, de Micah P. Hinson. Leo Fernández Campos súmase á reivindicación galaico-portuguesa: "A nosa tradición é musicada, Martín Códax, Cantares Gallegos, Os Resentidos...". "Un poema e unha canción son o mesmo", conclúe.
"Un poema non é necesariamente o mesmo que unha canción; non se sabe exactamente onde se atopa o nexo entre o texto e unha melodía". A opinión do cantautor guardés Tino Baz distánciase dos seus colegas. Máis achegado ao canon folk, Baz vén de editar o seu primeiro cedé en solitario, Cinsa namorada. "Unha das pezas da gravación xira arredor dunha composición de Marica Campo, pero traballei poemas de Bernardino Graña, de Elvira Riveiro, de Xavier Seoane...".
Tino Baz explica o seu método de traballo. "Na lectura, o poema revela a súa estética acústica", afirma, "o léxico, a estrutra métrica, o seu valor eufónico; a melodía instálase axiña sobre o verso". O guardés fala dende un clasicismo retórico que acha "esencialidade musical" na escrita e compara o proceso decisorio sobre os poemas co cineasta que le unha novela "e de contado advirte que aí hai un filme". "Pero non existe unha máxima que permita decidir se o poema resulta musicábel ou non".
O cantor mírase debedor da tradición dos anos 70. "A reivindicación nacional da palabra de Mini e Mero [colaboradores en Cinsa namorada], a amizade de Suso Vaamonde ou Miro Casabella son fundamentais á hora de adaptar poemas á nosa música", defende. Na cuestión das liñaxes non existen lugares comúns entre os consultados. O Leo remítese a Lou Reed. "Berlin [o terceiro disco en solitario do neoiorquino] é como a gran novela norteamericana", emociónase, "e amosa que as fronteiras entre lírica, épica, narrativa, xa non resultan operativas". Para Fernández Campos, o elepé dos rapeiros composteláns Malandrómeda Os estraños sempre traen malas novas "exemplifica transgresión de lindes, na liña de Berlin, textos que non se consideran poemas, precisamente".
García, de DKTC, recolle outro Berlín, o da poeta María Lado con Fanny+Alexander, "interesantísimo". O mc de Ordes retorna a Celso Emilio Ferreiro e fala dos seus paisanos Kastomä, que colocan na leira do rock urbano pero de vila o poema Non de Longa noite de pedra. "É o poeta máis musicado, por como escribía e tamén pola súa actualidade", e cita tamén aos cercedenses Zenzar [Falo no nome da terra, de Viaxe ao país dos ananos, aparece na gravación Rock&Roll, de 2002]. O ex cantante de Diplomáticos de Monte-Alto, Xurxo Souto, percorre as versións pop de Celso Emilio en Ser dun tempo, dunha terra, texto incluído na Fotobiografía.
Noel Feáns declárase partidario irreductíbel de Rosalía de Castro, o elepé de 1975 de Amacio Prada e rescata o dobre editado no Día das Letras de 1989 dedicado, de novo, a Celso Emilio Ferreiro. "Aí están, con poemas de Celso Emilio, Jei Noguerol, Na Lúa, Cana Verde, Luar na Lubre ou Brath", relata. O tributo ao poeta resistente de Celanova é o penúltimo capítulo da relación produtiva entre poetas e músicos, entre poemas e cancións. O vindeiro, na rúa en outono, da man de Edicións do Cumio, será protagonizada polo novo pop galego -Quant, Ataque Escampe, F+A- co único requisito de empregar como texto "un poema contemporáneo".

sábado, abril 19, 2008

Crónica dende Porcópolis

Levo uns días doente pero aínda non dei voltado a Chateaubriand, nin me lembrei del, e seica Don Ramón, o autor da fermosa oda ao xamón e un dos meus heroes, morreu coas Memorias de Ultratumba sobre o seu peito de crustáceo. Amarreime a Miguel Torga nos inicios desta hipertrofia sinovial, que non sei se vai con ube ou con ve, pero que só poderei esquecer a través dunha artroscopia, e o Diario deste fodido Arraiano Tibetano tenme engaiolado e por veces incluso me excita e me fai subir a febre. Cando isto acontece boto man do Camiño do Zen, un libriño iniciático que me trouxo o meu irmau maior, sempre sabedor das miñas debilidades e fortalezas.
O único bo da enfermidade é que teño moito tempo para ler e estes días deborei tamén un libro caralludo de Jon Krakauer, no que conta a historia de Chris McCandless, que morreu de fame en Alaska despois duns anos peregrinaxe e de moito ler Conrad, Tolstoi e Thoreau... Unha historia moi ben contada, e seica Sean Penn fixo unha boa peli. A banda sonora non está nada mal, aínda que sexa Pearl Jam en campaña presidencial... En fin, que a estas horas sempre me sube a temperatura e volto ao Camiño do Zen para centrarme un pouco até a hora da merenda.

Benvidos a Porcópolis

ODA AO XAMÓN


Groria do porco, frol da invernía,
sona da casa, lapa de carne

Xamón.

Densidá ilustre da cena sabia,
gracia e potencia, rosa do pote,

Xamón.
Coallo dos froitos todos da terra,
labio fresqueiro, mantenza antiga,
Xamón
Febra xugosa, rica canteira onde
se curtan limpos poliedros
Xamón.
Benedictina fartura ilustre de Oseira e
Samos, coartel famoso,
Xamón.
Rei da lareira, carne petrucia, da Raza
esgrevia gardas o zume,
Xamón.
De rica alquímia Summa suprema,
Fariña, poma. Landra, castaña.)
Xamón,
Sal do fumeiro, na noite negra
do viño en xerra irmán doado,
Xamón
Pai das artritis, das esclerosis .
fildalgas doenzas do pazo antergo,
Xamón.
Tentación dura pra o anacoreta,
coor de meixela, carne de lume,
Xamón.
Do chan galego tes a dozura
se a meias coces con fachas secas,
Xamón
Sono adoecido do triste abstemio
farto de berzas, todo augachirle,
Xamón,
Pra tí frolecen os soutos vellos,
medran as hortas, madura o nabo,
Xamón.
Para gabarte cantóu Homero,
brilas no hexámetro, manxar heroico
Xamón
Liturxias vellas impós ós fieis
aristocrática, feudal mantenza,
Xamón
Coma o pescado roxo e sabroso
amoleciches ó funcionario,
Xamón
Do norte xiado veu pra buscarte
o loiro suevo fillo da guerra,
Xamón.
Da xente aria vella mantenza,
na túa presencia trema o Semita,
Xamón.
Triste xudeu farto de ovella
morre de envexa pola túa groria,
Xamón.
Criado con calma, mimo, coidado,
da esencia do agro síntesis rara,
Xamón.
Mentras o fígado come o escolante,
ríllate ancioso o forte abade,
Xamón
Tes en Caldelas forte crianza
na neve xiada das cumes outas,
Xamón.
Dacón por ti goza de sona
de ser Porcópolis, Chicago noso,
Xamón.
Papa das carnes, cardealicio,
archimandrita da limpa mesa,
Xamón.
Homildemente a tí chegamosos
pelingrinos, fartos de légoas,
Xamón.
E no teu gosto fresco e potente
teñen consolo as nosas fames,
Xamón.
¡Rei da mantenza, sol do fumeiro,
que sempre agardes nosa chegada
Xamón

sexta-feira, abril 18, 2008

O xefe pon firme ao exército

En todos os exércitos do mundo existe unha posición da orde fechada, dita no español firmes, na que o soldado se pon ríxido e agarda o movemento de armas seguinte. Mándase firmes á voz ou mediante o cornetín de ordes. No primeiro caso, o indivíduo ao mando berra a palabra firmes en dous tempos e de forma estentórea. Karl Bühler, ao definir Appel ou función apelativa da linguaxe, seguramente tiña en mente o oficial mandando verbalmente firmes á súa unidade. Neste caso, a lingüaxe serve para que seres humanos obedezan con absoluta precisión e modifiquen a posición do seu corpo no espazo. Na función apelativa pura, a lingua é usada para mandar de forma absoluta e para que persoas obedezan de xeito absoluto. Pro tamén a posición de firmes pode ser ordeada a través do cornetín. Isto soe ocorrer nas paradas e cando o superior é de alta graduación e deben obedecer unidades militares que engloban un vasto número de soldados. Daquela, agudo, penetrante, inapelábel, o cornetín emite un primeiro tempo que move os corpos dos soldados cara arriba (fainos "crecer") e un segundo toque, consistente nun só e terríbel punto executivo, no que a tropa xunta os talóns con estrondo unánime, achega o fusil ao coxote dereito e extende a palma da man contra o esquerdo; a vista alta e á frente. En posición de firmes o soldado español agarda as seguintes ordes. A posición de firmes é a de máximo acatamento á superioridade.Todos aqueles que padecemos o máximo rigor do exército español nun batallón dos chamados de castigo e so a persecución do SIM levamos gravado a fogo na alma o cornetín de ordes mandando firmes. Esoutro día (estaba eu distraído) escoitei o toque de firmes na televisión. Tan nítido, tan preciso, tan estridente, tan autoritario, que case o can de Pavlov que levo dentro me obrigou a porme automaticamente en pé e en posición de firmes: garde-á-vous, em sentido. Firmes e de xeonllos son as posturas nas que o individuo humano amosa a perda total da súa liberdade e da súa dignidade. Achtung!Unha das últimas veces nas que me puxen firmes foi na esplanada de instrucción do cuartel do Cristo, La Laguna de Tenerife, para que a miña unidade, un grupo de artillaría especializado en domar delincuentes e rebeldes, fose revistada polo ministro do Exército xeneral Barroso en canto soaba incesantemente a Marcha de Infantes. Esoutro día o toque de firmes que me conmoveu a memoria e me acordou no corazón o meu odio ao fascismo estaba dirixido a unha columna que habería de lle render honores á nova ministra do Exército, señora Chacón.Ver como unha muller encinta pasaba revista a unha columna de soldados de España, en posición de firmes estes e en calidade de Ministra do Exército aquela, púxome a carne de galiña. Estou seguro de que a maioría dos meus lectores non entenden o que lles estou a contar porque felizmente non son moitos os vivos que padeceron a represión franquista nos cuarteis. Os que pasaron pola ignominia, como eu pasei, dun batallón disciplinario do tipo do Grupo de Campaña de La Laguna gozarían dunha particular satisfacción ao ver como esa muller empreñada ordenaba o toque de firmes e recibía o saúdo co puño do sabre nos ollos do oficial ao mando da tropa. Con todo, non ma pareceu ouvir soar a Marcha de Infantes en honor da Ministra, aínda que no acto tal vez lle correspondese a ela a Marcha Real. Ignoro o regulamento pro sei que o franquismo sentíu o aguillón democrático nas vísceras.

segunda-feira, abril 14, 2008

O xefe sobre Curros

Xustamente ao día seguinte do traslado do monumento a Curros Enríquez desde a Praza de Compostela ou Alameda de Vigo ao pé da muralla da fortaleza do Castro comezou na cidade unha polémica, se ben de ámbito restrinxido e mormente privado. Houbo quen considerou a traslación unha ofensa; a memoria de Rubén Darío que se quería pór por cima do de Celanova. E houbo que non vía, mesmo dentro do galeguismo vigués, con maus ollos que, á portuguesa, se fixese no Monte do Castro unha especie de paraíso das figuras literarias galegas, polo que o monolito a Martín Códax ficaba moito ben con Curros a carón e con outras efixies posibeis de escritores distribuídas entre a fronda, efixies que nunca deron chegado mentres que a Cruz dos "Caídos por Dios y por España" se facía eterna na contorna. Naturalmente eu sempre estiven cos partidarios da primeira postura e formei parte da tendencia que postulaba a reposición de Curros na Alameda acompañada, se fose posíbel, por un acto de desagravio.
Tamén na Coruña se falara de trasladar o monumento a Curros, obra monumental de Asorey, a non sei cal monte. Pro, naquel caso, Otero Pedrayo tomou a palabra e pronunciouse públicamente contra o traslado; houbo queixas múltiples e a cousa ficou como estaba. O traslado do monumento a Curros puido ter sido, e non foi, un episodio moi importante no proceso de desgaleguización e franquización da cidade da Coruña que se inaugurou na era Molina Brandao e que culminou na era Francisco Vázquez. O Concello da cidade da Torre de Breogán, que algúns persisten en lle atribuir a Hércules porque pareza menos nacional, e mais a Academia Galega con sede na Rúa das Tabernas, acaban de conmemorar espléndidamente o centésimo aniversario do enterro de Curros no cemiterio mariño de San Amaro, o que parece indicar que a Coruña comeza a recuperar conciencia das súas responsabilidades galega e democrática.
Con todo á Coruña aínda lle resta moito camiño nacional e democrático por andar en materia de estatuas e de nomenclatura urbana e mesmo sanitaria.
Hoxe non toca falar de Millán Astray nin de Juan Canalejo nin da Coruña, senón de Curros Enríquez e de Vigo. Parece ser que a campaña que levamos coma un cruz ao lombo durante máis de cuarenta anos foi finalmente escoitada polas autoridades municipais de Vigo, que fixeron público o seu propósito de restituiren Curros na Alameda onde o puxera na primeira década do século XX o pobo e a Sociedade "La Oliva", presidida polo nacionalista Manuel Gómez Román. Teño que felicitar a todos os participantes en tan teimuda reivindicación, en especial a quen conseguiu reunir a derraia colleita de asinaturas en favor desta causa política-cultural e que foi Xosé González Martínez.
E felicitar tamén a Gerardo González Martín como autor do texto do documento. Agora imos ver con que dilixencia os poderes municipais compren a súa palabra.

sexta-feira, abril 11, 2008

O xefe en Padrón coas Redes Escarlata

As Redes Escarlata van conmemorar mañán en Padrón os cincuenta anos do acto de coroamento como Príncipe dos Poetas Galegos, aínda que ese título case só se soñaba, de Ramón Cabanillas. Eu estaba alí, como estivera no mesmo Espolón o ano anterior, cando lle inauguraron os irienses e os galegos todos o monumento a Rosalía de Castro. Foron tan semellantes os actos das Pascuas de Padrón de 1957 e de 1958 que irremediabelmente se me confonden na memoria. Ambos tiveran como motor político e humano Camilo Agrasar Vidal e como portavoz público o xornal La Noche. Ambas cerimonias honraban unha figura poética nacional, Rosalía e Cabanillas. Tanto en 1957 como en 1958 ondeaban en todo Padrón as bandeiras galegas e a banda de música interpretou o Himno. En cada unha das ocasións o orador principal foi Ramón Otero Pedrayo en función consciente de lider nacionalista, con linguaxe de lider nacionalista, revestido da autoridade que lle daba a súa condición de represaliado do franquismo, de ex deputado da República, de antigo membro do Consello Nacional do PG, de individuo que non se deixou asoballar polos vencedores, de leal sucesor na dirección moral da Patria dun Castelao que morrera só sete ou oito anos antes. Ese foi o Otero que falou nas dúas Pascuas, en honor de Rosalía e en honor de Cabanillas: nos dous casos dirixíndose a unha masa de labregos, mariñeiros, traballadores, intelectuais, nenos, mozos e vellos, que o escoitabamos nun silencio que aínda hoxe me apreme a gorxa. Nós interrompiamos con enxurradas de aplausos aquel discurso no que se facía resucitar a Galia histórica, si pro no cal se sinalaba con precisión dialéctica "a Galicia dos que sofren, a Galicia dos que esperan". Podo eu decer que os actos de 1957 e 1958 en Padrón foron un mesmo acto separado por un descanso para botar un pito e facer abaixar o grau de emoción acumuladea nos peitos dos concorrentes. O acto en dous tempos de Padrón constitúe o acontecemento político máis importante do nacionalismo e do antifranquismo anterior ao homenaxe-mitin a C.E. Ferreiro que habería de se celebrar en Ourense, na década seguinte. Tamén Otero Pedrayo participou de forma protagonista no banquete de Celso Emilio porque no Espolón de Padrón e no Roma de Ourense o Mestre quixo significar que el non era parte dun cenáculo senón conciencia dunha Nación.Na homenaxe a Cabanillas que mañá as Redes Escarlata e os poetas de Iria e o Salnés van conmemorar e reproducir, eu relembro de forma moi especial o recitado de Aquilino, voz baruda e matizada que nos puxo, coa de Otero, o corazón en pé. Os novos poetas das terras e países mansos ou das mariñas mansas serán mañán continuación do poeta Iglesia Albariño que combinaba a severidade brava das terras altas e chas, sen mar pro con xugadas de bois, co mel escuro de Horacio. Cincuenta anos máis tarde haberá no Espolón de Padrón diálogo de xeracións e cerimonia de pertenza á estirpe dos que sofren e esperan e das que foron de Santiago a Padrón cun chover que era arroiar e mesmamente descalciñas de pé e perna. Eu sigo a remoer as lembranzas e agora represéntaseme Faustino Rei Romero coa sotana desabotoada: el non paraba de fumar e de beber copiñas de caña comigo no Padrón de 1957, de 1958.

segunda-feira, abril 07, 2008

O xefe e os premios nacionais da cultura

Este cronista celebra que a Consellería de Cultura da Xunta de Galicia crease, finalmente, uns Premios Nacionais destinados ao recoñecemento das actividades artísticas, literarias, científicas. Pro tales premios, tal e como foron anunciados, non son enteiramente aceptabeis desde o meu humilde ponto de vista. Prométolles seguir a falar do tema por se a Consellería corrixe no futuro a súa concepción dos premios. Pro antes voulles contar unha vella historia que coido que aparece tamén n´ Os anos escuros de Franco Grande, libro que agora non teño á man.
No curso 1956-57 o SEU da Universidade Compostelá convocou as Festas Minervais, un certamen de grande importancia histórico-literaria. Nas bases convocábanse premios de poesía, narración e ensaio en dúas modalidades: en galego e en castelán. Todo un triunfo, desde a óptica do cenáculo galeguista e antifranquista no que eu me movía daquela. Pro había un detalle que considerabamos ofensivo e inadmisíbel. E iso era o feito de que os premios en castelán estaban retribuídos dunha suma superior os premios en galego. A ideoloxía da superioridade do castelán sobre o galego convertíase en evidencia ao se traducir a diñeiro. Como tal, se un primeiro premio de poesía en castelán dotado con 2.500 pesetas, o mesmo primeiro premio en modalidade galega recibiría 1.500 pesetas ou cousas así.
O círculo ao que eu pertencía e que tiña no Café Español a súa sede permanente decidiu negarse a participar nas Festas Minervais e pedirlle ás personalidades da literatura que habitualmente se desempeñaban como xurados en tales concursos que tamén se negasen. Ángel Blanco Losada, fino sonetista en castelán e poeta maximamente premiado por aquela época, e máis eu falamos con Aquilino Iglesias Alvariño e con Fermín Bouza Brey, os que sumaron ao proxecto de boicot. Outros compañeiros falaron con outros posibeis xurados e houbo quen mediou con SEU convocante, a esta persoa coido que foi López Nogueira. Rapidamente, o SEU rectificou e as cuantías dos premios foron igualadas en ambos idiomas.
Con todo, os xurados declararon desertos os premios en castelán menos o primeiro e cubriron todos os de lingua galega. Foi cando á Alonso Montero, mantedor do acto, lle prohibiron facer o discurso en galego e el pronunciou unha vibrante e belíxera arenga en favor da lingua asoballada que lle proporcionou a el un disgusto e a nós unha inmensa satisfacción política. Os aplausos a Alonso foron, no Paraninfo, treboada.
Hoxe, os Premios Nacionais da Consellería de Cultura de Galicia non contemplan modalidades por xéneros literarios e vanse retribuir con 15.000 Euros mentres que os Premios Nacionais do Ministerio de Cultura de Madrid (raramente recaen en autor en galego), alén de seren convocados para todo os xéneros literarios e máis, xa subiron o valor até 18.000 Euros. Penso eu que, se o SEU franquista foi capaz de rectificar nas Festas Minervais de 1956-57, a Consellería de Cultura do BNG ben pode rectificar tamén mañá o agravio que representa para o idioma nacional a inexistencia de modalidades por xéneros literarios e unha dotación que minusvalora e ofende aquilo que é nacional e propio.

sábado, abril 05, 2008

Arraianos contra arianos e a xenofobia

O espazo cultural e esportivo de Valença do Minho foi invadido recentemente de letreiros que asina Resistencia Ariana: cruces gamadas, triskeis de Álvaro das Casas, círculos coa cruz que fixera famoso o fascismo europeísta de Occident. Todo fala dunha supervivencia galega do vello nacionalsocialismo de CEDADE.Se a simboloxía é profusa e redundante, os textos son probes e están escritos (coma no caso de CEDADE) na ortografía "reintegracionista" que discurrira un día Carvalho Calero. Din: "Gallaecia naçóm ariana" e cousas do xénero. A resposta non tardou. Nun recente paseo pola zona vin as pintadas cruzadas e unha expresión contradictoria: "Abaixo os fascistas". Tamén polas rúas de Celanova se fai notar esta Resistencia Ariana galaico-duriense.En realidad R.A. é un grupo que imita o norteamericano Arian Resistence cuxos loucura e baixos instintos poden ser examinados polos curiosos en internet. Baséanse na supremacia dunha inexistencia "raza aria", concepto no que se basaba unha parte da ideoloxía alemá do nacionalsocialismo (a parte fundamental era o anticomunismo). A noción de aria (en portugués "ariana") non ten outra explicación que unha ben feble: nalgunhas linguas indoeuropeas asiáticas arya significaba "xefe" membro da comunidade dominadora, de onde Irán e iraniano ou iraní (arabizado). Tal termo arya foi descoñecido polas linguas de Europa incluída as dos vellos xermanos e a dos habitantes da antigua Gallaecia e da antigua Lusitania.En realidade toda esta chafallada ideolóxica só ten o fin, entre nós, de lle dar cobertura a unha mobilización fascista e racista contra os xitanos, os norteafricanos, os hispanoamericanos, os pretos en xeral os emigrantes que veñen vivir entre nosoutros. A min estes "arios galaicos" fanme acordante daquel debuxo de Castelao que representaba un indixente con esta lexenda por baixo: "O home que mercou un can para ter en quen mandar".Se vostedes visitaren en You Tube o video de Resistencia Ariana-Galicia (Galiza, xa se sabe, é máis radikal ca Galicia) verán imaxes do grupo queimando ao estilo KKK, suxeitos coas caras cubertas con felos que representan caliveras ("Abajo la inteligencia, viva la Muerte": Millán Astray, na Coruña sempre en efixie) e un conxunto de encarapuchados que lle plantan lume (ou fogo, tanto ten) a unha bandeira galega coa estrela vermella de cinco puntas. O ideólogo autóctono que estes continuadores de CEDADE veneran como seu precursor é Vicente Risco e escriben moi pouco. Os contidos de R.A. reducense a isto: "Galicia e N. de Portugal unidos contra as razas inferiores que nos invaden".
En moitos lugares de Galicia prodúcense manifestacións racistas de importancia contra a presencia de cidadáns (agora dígoo eu) da minoría xitana que leva connosco desde o século XIV (ou desde antes). En Vilaboa os muros aparecen pintados con slogans contra os marroquinos que escolleron ese concello e a freguesía de Paredes para vivir, mandar aló os nenos á escola e pagar os impostos e rendas de aluguer. O concello (maioría de "progreso") de Vilaboa xa lles proibiu aos veciños de orixe magrebí abrir no termo municipal unha mesquita.IIIEstamos á espera dun movemento galego contra o racismo e a xenofobia.

Vivo na raia

CONTA ONDE VIVES !
A paisagem audiovisual do século XXI da Eurorregião Galiza-Norte de Portugal
A Morraceira e Ponte...nas ondas! promovem o CONCURSO AUDIOVISUAL para configurar um
mapa audiovisual do território.Uma aposta pela posta em valor do património e o
territorio. Um espaço geográfico e ecológico no que se conformou a identidade
galego-portuguesa.
Concurso aberto a todas as idades.
Divulga e difunde !

+ info: A Morraceira + Ponte...nas ondas!