segunda-feira, março 31, 2008

O Xefe fala do Tibet

Vanlle levar a penicilina e o pensamento racional" -tivo o valor de nos decer en clase Francisco Cerviño o día no que algúns alumnos lle expresamos a nosa indignación pola primeira ocupación chinesa do Tibet. Cerviño, que non era comunista pero si home de progreso e moi galeguista, sen sabelo diunos unha lección que, polo que se refere a min, endexamais había de esquencer. Hoxe un disparatado Buda vivinte que significa perguiza e explotación dos campesiños, especialmente das mulleres, do Tibet (unha das rexións menos fértiles do mundo) aparece como "líder espiritual" e como símbolo de pureza en todos os medios de comunicación. Por iso me retornan as palabras do meu inesquencíbel profesor de Pontevedra.
Palabras que foron reaparecendo na miña vida cada vez que o movemento nacionalista era usado na dirección contraria do vento (se se me permite a expresión) da Historia. Nin todo o que se axita é revolucionario ("pas tout ce qui bouge est rouge") nin toda autodeterminación libera realmente un pobo ou nación. Claro que o Tibet ten dereito á súa independencia nacional, pro os homes e mulleres ceibes do mundo deberían desexar que tal independencia leve acompañada a supresión do poder dos lamas que fabricaron altares de ouro coa fame do pobo e que as mulleres saian da escuridade e da opresión máis terríbel das que o seu sexo sofreu nunca nin sofre. Antes de nos solidarizar co Tibet dominado por China teremos que nos preguntar a costa de quen viven os milleiros de lamas exiliados cuxo tempo non se ocupa no traballo útil e cuxa mentalidade xace nas sombras da alienación relixiosas nas que non penetra nin unha soa raiola de lucidez científica e racionalista. Se certamos a determinar quen paga o combustíbel do jet do Dalai Lama e alimenta a súa corte de frades sempre masculinos poderemos comezar a comprender o labirinto tibetano nos termos nos que se traza na actualidade o seu sistema de galerías segredas.
Despois do Tibet pasou pola miña vida o separatismo de Kaga contra o Congo popular de Lumumba, o independentismo zulú insolidario co proxecto multinacional e multilingüe da Sudáfrica de Mandela, a Padania de ópera bufa e intereses vulgares que trata de lle corrixir a historia á Italia alegre e tricolor que amaran Murguía e Curros. Vin con horror como a desfeita da URSS se apoiaba na alavanca dos mesmos nacionalismos que na miña nenez nutriran as fileiras do nacionalsocialismo e das SS no Leste de Europa. Coñecín como Yugoslavia, un modelo de sociedade libre e multicultural, estoupaba e volvía á barbarie na medida en que o seu discutido socialismo autoxestionario se extinguía ben conducido pola man segura do Vaticano, dos EEUU e da eterna política oriental dos alemáns de novo reunificados para o mal xeral da Humanidade. Por fin, asisto á independencia de Kosovo, velaí a criazón do paradiso do desorde que é Kosovo. Nun escamoteo pérfido do Capital, Kosovo, xa non é Serbia pero, oh milagre, tamén xa non é Albania. Só diñeiro desregulado e puro.
As bandeiras con barras e estrelas ondeando ao vento de Kosovo sírvenme para visualizar do xeito inequívoco a lección de Francisco Cerviño Gesteira en 1950. Todo nacionalismo é plástico e depende de cal contido e forma se lle dea á súa función no movemento da Historia. Iso dicía Étienne Balibar, n´ A Trabe de Ouro e iso penso tamén, modestamente, eu.

segunda-feira, março 24, 2008

Presentación na Torga

MIGRACIÓNS NA GALICIA CONTEMPORÁNEA
XOSÉ MANUEL CID FERNÁNDEZ – XOÁN CARLOS DOMÍNGUEZ ALBERTE – RAÚL SOUTELO VÁZQUEZ
(COORDINADORES)
O próximo venres, día 28 de marzo, ás 20:00 horas na Libraría Torga (rúa da Paz, n.º 16) de Ourense.
Intervirán no acto D. Xosé Manuel Cid, vicedecano da Facultade de Ciencias da Educación; D. Jesús de Juana
López, catedrático de Historia Contemporánea; D.ª Isabel Pérez, concelleira de Cultura do Concello de Ourense;
D. Manuel Luís Rodríguez, secretario xeral de Emigración; e D. Olegario Sotelo Blanco, editor.

domingo, março 23, 2008

Música e poesía en Couceiro

O Xefe falou... Esta é a miña Patria





Os comentaristas políticos galegos favorabeis á dereita e á súa "idea de España", especialmente a fracción ben articulada dos procedentes do vello e glorioso PCE-PCG, están a facer retiro espiritual; ou ben calan ou ben falan crípticos, circunspectos e a modiño. Mesmo hai xornais enteiros e grandísimos que semellan ter entrado nun período de instrospección e reserva que lles eu desexo moi fructífero para as súas almas empresariais. Utilizan coralmente a palabra chave escenario, que vén do inglés (ou latinglish) scenario, a cal significa o mesmo que entre nosoutros "guión cinematográfico". Os comentaristas de política na prensa de Galicia poñen (non todos, non) cara de circunstancias, amósanse taciturnos ou biliares e parecen estar á espera, coma no drama de Pirandello, dun autor que lles prescriba as novas palabras. A derrota do PP nas pasadas eleccións foi tamén a derrota dunha parte considerábel dos colaboradores, dos xornalistas e dos xornais presentes en Galicia. Esta é a miña Patria.
Os escritores (merecedores do título) en lingua galega pasaron pola confrontación electoral sen lle daren moitos apoios á dereita e prestándollos, uns máis e outros menos, a todo aquilo que se moveu contra a barbarie. Entre outras cousas foi por iso mesmo polo que esta pasada tempada electoral se falou e escribiu tanto e tan agresivamente contra os escritores en lingua galega. E por que me virá agora á memoria aquela famosa carta de intelectuais galegos a favor da entrada de España na OTAN que non quixo asinar ningún verdadeiro escritor galego? Agora eu quixera felicitarme a min mesmo polo feito de que os escritores de Galicia, de Rosalía ás Redes Escarlata (por pór un simple exemplo de colectividade socio-cultural), pasando por Don Ramón María del Valle-Inclán, soen ser así ou, se non, chámanse Vicente Risco.
Días antes da campaña, unha manifestación nutridísima alagou as rúas de Compostela baixo o lema de Galicia non se vende. Tal mobilización ensinaballe á coalición autonómica que existe unha esquerda, un ecoloxismo, unha clase obreira e un nacionalismo vivos e actuantes que non van permitir a destrucción do noso ambiente e da nosa vida por moito que o BNG e o PSOE estean e prevariquen no goberno de Santiago. Sempre decimos que o Parlamento de Galicia amosa o atraso político da Nación ao non teren asento nel máis ca deputados de tres partidos, cando no de Euskadi fanno seis e no de Cataluña cinco (ou é ao revés?). Falamos do atraso político de Galicia.
O cal nos leva a albiscar un futuro no que, a consecuencia das vindeiras eleccións autonómicas, o retroceso do voto ao PP (elisión dos seus siareiros galeguistas ou simplemente demócratas), a ampliación desproporcionada e utilitarista do voto ao PSOE por parte de subxectividades verdadeiramente progresistas e a concentración no BNG da maioría dos sufraxios independentistas e de esquerda (ao que habería que asociar o voto patriótico e e marxista branco/nulo, tan numeroso) abran paso a unha mudanza política que sitúe no Hórreo electos ceibes e dispostos a aquilo que alguén chamaba "servir o pobo". Xa veremos a ver. "Mudam os tempos, mudam as vontades" - dicía V. nunhas viñetas ou cadradiños perdidos do chiste (sic) V. for Vendetta, da autoría de Alan Moore e David Lloyd.

segunda-feira, março 17, 2008

O Xefe fala do Pousío, o Xardín Botánico de Ourense

Tiñan unha alta visión de política cultural as xentes que gobernaban na deputación e no concello de Ourense no final do século XIX. Cando a Lei Moyano o fixo posíbel abriran o primitivo Instituto na actual Rúa de Lamas Carvajal, e tamén alí o núcleo da biblioteca provincial sobre a base dos libros colleitados polo abade exclaustrado de Celanova Bonifacio Ruiz. Pro non ficaron aí. A picaraña dos poderes políticos, aberta ou caladiñamente progresista, achandou as derradeiras casas da parte Sul da vila, alí onde vivían os graxos e as putas que farían inmortais Lamas, Álvarez de Nóvoa e Blanco Amor. Trazaron unha rúa nova, ancha e clara, á que chamaron do Padre Feijóo por ser este personaxe admirado nas loxias masónicas e nas hozas carbonarias. E nesa rúa ergueron o edificio do novo Instituto que durante moito tempo foi o mellor de Galicia (1896) . Non satisfeitos con instalar o Instituto con grande dignidade e mesmo aparato (notorio paraninfo, motivos árabes na decoración claustral), os políticos locais soñaron con facer daquelles lugares humildísimos e degrados da cidade unha especie de foco de irradiación da cultura laica e superior. Así pensaron que o novo edificio, ademais de centro docente, tería que ser, e así lle chamaron, o Centro Provincial de Instrucción Pública. Nel traballou a Comisión Provincial de Monumentos e conservou as súas coleccións e arquivos. Alí tivo a súa sede a magnífica Biblioteca Provincial que non parou de medrar durante moitos anos. Alí, en fin, estaban as salas dun dos mellores museos de historia natural de España, según me contaban. Pro aínda faltaba un elemento máis que fixese da marxe Sul de Ourense motor cultural de toda a Provincia: un Xardín Botánico.Próximo ao Instituto encontrábase o terreo público chamado Pousío (en galego, "valdío, poula, ermo"), que se castelanizou impiedosamente en Posío. Unha Nosa Señora do Pousío era venerada nunha capela que a nova estrada de Castela fixo desaparecer e a súa imaxe aínda recibe culto minoritario na Burga. Os políticos locais decidiron converter o Pousío ou Posío en Xardín de Plantas ou Botánico, e arrodearon o perímetro cun muro de perpiaño e grandes de ferro, para o protexer seguramente dos graxos e das barbaridades que estes adoitaban cometer nas noites de esmorga por Auria adiante. Instituiron que o catedrático de Agricultura ou de Historia Natural do Instituto dirixise o Xardín.Este proxecto exemplar de política cultural integrada fracasou. O Instituto ardeu en nadal de 1927 e con el a biblioteca de 14.000 volumes entre os cales moitos exemplares únicos e incunabeis varios. O Xardín do Pousío desligouse do claustro docente e, ano tras ano, o concello foi permitindo a súa degradación, que culmina nestes días en plantacións sen sentido e nunha terríbel perda de vexetación. Especialmente durante o franquismo, o Pousío foi aproveitado como lugar de folións, escenario de jimkanas, e sitio ao que se levaba toda actuación ao ar libre. O descoido e o desinterese municipal polo Xardín do Pousío vennos hoxe ás mentes cando lemos que un congreso de xardineiros dos chamados hoxe paisaxistas tivo lugar en Ourense e que o concello actual decidiu pór en marcha un novo xardín botánico no Montealegre esquencendo que xa Ourense tén un e que se encontra en estado lamentábel.

quinta-feira, março 13, 2008

Arraianos nas Terra de Turonio


Quen anda aí??... Este venres, 14 de marzal, a Casa do Libro de Vigo acolle ás 20 horas a presentación dun monográfico da Revista Arraianos sobre A Vida nas Aldeas e maila proxección do documental sobre o abandono do medio rural, Queda alguén ai??, de Rafael Cid.
Xosé Luís Méndez Ferrín, Manuel Sendón, Rafael Cid, Henrique Alvarellos e Aser Álvarez van participar neste acto multimedia ao que estades todos convidados. Arraian@s das Terras de Turonio, vémonos en Vigo!! Auuuuuu!!

segunda-feira, março 03, 2008

Curros e Vigo

XOSÉ LUÍS MÉNDEZ FERRÍN
Éo ano do centenario da morte de Curros Enríquez e unha carta ao alcalde asinada por diversas per-soas dotadas de alto nivel cultural e de representación social, reclama que Vigo estea presente nos actos de conmemoración que en toda Galicia van ser promovidos notoriamente a partir da Academia Galega e do Patronato Curros Enríquez. Sabemos que a carta -que publicamos íntegra na sección No Fondo dos Espellos- foi posta en circulación e elevada á primeira autoridade municipal de Vigo por Xosé González Martínez e que o seu redactor é Xerardo González Martín, historiador de Vigo. Pídese, de xeito moi especial, que o monumento vigués a Curros sexa devolto ao seu emprazamento orixinal na Praza de Compostela, tamén chamada Alameda, de onde fora trasladado ao Monte do Castro polo alcalde franquista Rafael J. Portanet.O monumento vigués a Curros foi ergueito, a raíz do falecemento do autor e símbolo popular republicano e nacionalista, pola benemérita Sociedade "La Oliva", daquela presidida seica polo arquitecto Manuel Gómez Román que tamén había de presidir nos anos cuarenta a reconstrucción en clandestinidade do Partido Galeguista. A actual carta ao alcalde de Vigo relata, mediante a man erudita de González Martín, a relación de Vigo e Curros Enríquez, da cal tamén se tiña ocupado (cómo non) X.M. Álvarez Blázquez."Viña de vello o vencello de Curros e Vigo. Nunha das ocasións nas que pasou pola cidade, en 1877, escribiu aquí de volta á súa terra logo dunha delongada ausencia: "Si mi desventura es tal,/ de tu sol bajo el imperio,/ ¡oh Vigo! préstame leal/ una choza en tu arenal/ o un hoyo en tu cementerio".Refírese Curros poéticamente ao cemiterio de Picacho, hai moitos anos extinguido, onde xacía a súa amiga Modesta Méndez Brandón, a amada que fixera tolear e morrer a golpe de licor-café o "tenro" Castor Elices, seu compañeiro de letras na vila de Celanova. Hai vagas referencias de que un día, en 1904, Curros Enríquez lle comentara a alguén o seu desexo de terminar vivindo en Vigo.Durante o período franquista e pesia a que Curros concitara a inimizade da Igrexa Católica e da dereita en xeral, non se modificaron as designacións das rúas e institucións que levaban, e levan, o seu nome, e aínda se lle levantou un novo monumento, obra de Asorey, en Celanova e o poeta recibiu unha sonada homenaxe no centenario do seu nacemento. A única amósega de falta de respecto por Curros Enríquez, e mesmo de agravio político calculado, constitúe o traslado do monumento a Curros da Alameda de Vigo ao Monte do Castro para pór no seu sitio un monolito sen caracter dedicado (hoxe nin iso é apreciábel) a Rubén Darío.