O xefe e os premios nacionais da cultura

Este cronista celebra que a Consellería de Cultura da Xunta de Galicia crease, finalmente, uns Premios Nacionais destinados ao recoñecemento das actividades artísticas, literarias, científicas. Pro tales premios, tal e como foron anunciados, non son enteiramente aceptabeis desde o meu humilde ponto de vista. Prométolles seguir a falar do tema por se a Consellería corrixe no futuro a súa concepción dos premios. Pro antes voulles contar unha vella historia que coido que aparece tamén n´ Os anos escuros de Franco Grande, libro que agora non teño á man.
No curso 1956-57 o SEU da Universidade Compostelá convocou as Festas Minervais, un certamen de grande importancia histórico-literaria. Nas bases convocábanse premios de poesía, narración e ensaio en dúas modalidades: en galego e en castelán. Todo un triunfo, desde a óptica do cenáculo galeguista e antifranquista no que eu me movía daquela. Pro había un detalle que considerabamos ofensivo e inadmisíbel. E iso era o feito de que os premios en castelán estaban retribuídos dunha suma superior os premios en galego. A ideoloxía da superioridade do castelán sobre o galego convertíase en evidencia ao se traducir a diñeiro. Como tal, se un primeiro premio de poesía en castelán dotado con 2.500 pesetas, o mesmo primeiro premio en modalidade galega recibiría 1.500 pesetas ou cousas así.
O círculo ao que eu pertencía e que tiña no Café Español a súa sede permanente decidiu negarse a participar nas Festas Minervais e pedirlle ás personalidades da literatura que habitualmente se desempeñaban como xurados en tales concursos que tamén se negasen. Ángel Blanco Losada, fino sonetista en castelán e poeta maximamente premiado por aquela época, e máis eu falamos con Aquilino Iglesias Alvariño e con Fermín Bouza Brey, os que sumaron ao proxecto de boicot. Outros compañeiros falaron con outros posibeis xurados e houbo quen mediou con SEU convocante, a esta persoa coido que foi López Nogueira. Rapidamente, o SEU rectificou e as cuantías dos premios foron igualadas en ambos idiomas.
Con todo, os xurados declararon desertos os premios en castelán menos o primeiro e cubriron todos os de lingua galega. Foi cando á Alonso Montero, mantedor do acto, lle prohibiron facer o discurso en galego e el pronunciou unha vibrante e belíxera arenga en favor da lingua asoballada que lle proporcionou a el un disgusto e a nós unha inmensa satisfacción política. Os aplausos a Alonso foron, no Paraninfo, treboada.
Hoxe, os Premios Nacionais da Consellería de Cultura de Galicia non contemplan modalidades por xéneros literarios e vanse retribuir con 15.000 Euros mentres que os Premios Nacionais do Ministerio de Cultura de Madrid (raramente recaen en autor en galego), alén de seren convocados para todo os xéneros literarios e máis, xa subiron o valor até 18.000 Euros. Penso eu que, se o SEU franquista foi capaz de rectificar nas Festas Minervais de 1956-57, a Consellería de Cultura do BNG ben pode rectificar tamén mañá o agravio que representa para o idioma nacional a inexistencia de modalidades por xéneros literarios e unha dotación que minusvalora e ofende aquilo que é nacional e propio.