A babel arraiana

O mito da Torre de Babel e da confusión das linguas gozou e goza dunha rara popularidade. Segundo el, houbo un día feliz no que todos os homes falaban a mesma lingua e nela se entendían. Logo, pola súa soberbia, foron castigados e cada grupo falou dunha diferente maneira, así que, sendo humanos e falantes, deixaron de comprenderse universalmente. Procedente da Biblia, o mito de Babel e da maldición que supón a pluralidade das linguas humanas áchase e moi arraízado e extendido.Naturalmente o mito de Babel explica como un castigo de Deus un paradoxo sobre o cal os humanos temos reflexionado escasamente: aquilo que nos caracteriza como especie é a facultade dunha linguaxe con primeira e segunda articulación que se organiza gramaticalmente. Ora ben, ese sistema de signos que é a lingua non é só un sistema de signos senón moitos milleiros de sistemas de signos. A lingua humana non existe: existen unicamente as linguas humanas. O que é propio e distintivo da lingua humana é o feito de que se manifesta en forma de linguas humanas. A maldición de Babel consiste en que a comunicación humana proxecta coma unha sombra imprescindible a incomunicación entre humanos.Perante o pluralismo lingüístico a actitude máis exdendida é a máis primitiva: paliemos o mal adaptando a unha lingua superior ás outras linguas. Esta lingua superior soe ser a dun pobo militarista, expansionista e predador de pobos máis febles: latin, grego alexandrino, castelán. O colonizado, perante o colonizador, síntese ínfimo, diferente, bárbaro. Unha vez que interiormente se rinde, o colonizado sinte que unha forma de se liberar (naturalmente falsa) e adopción á lingua dos seus señores e o abandono da lingua da súa tradición. É así como se producen as grandes asimilacións, como é a entrega de moitos galegos á lingua do imperio castelán. O colonizado seguirá a ser explotado pro, ao falar coma o Amo, sentirase falsamente situado á altura de el.Contra a maldición de Babel tamén foi formulada unha solución culta e aparentemente progresista: a fabricación dunha lingua universal que sirva para todos os humanos. Curros, en trance, traxicómico, pretendeu que esa lingua universal chegase a ser o galego. Pero moi en serio foron ideadas varias linguas artificiais, coma a volapük e o esperanto. A aspiración utópica dos seus inventores non tivo éxito: hoxe só son hábiles en esperanto os esperantistas. Para Castelao, nunha imaxe parabólica xenial, un can ladra igual na China que en Rianxo. "É que os cans aínda están na lingua universal" -considera o Mestre.O home e a muller avanzados do noso tempo saben que, ademáis da súa propia, herdada ou escolleita, é un ben coñecer outras linguas e, con elas, outras culturas e outras literaturas. Só os primitivos contemporáneos sinten que hai linguas mellores que outras e cada vez as minoritarias ou "inútiles" son máis estudiadas por políglotas e simpatizantes estranxeiros. O galego, que non é para nada unha lingua minoritaria, máis sí inferiorizada e rexeita por algúns colonizados, é procurado e estudado por centos de mozos e mozas do mundo enteiro nos nosos días. As películas de Mel Gibson faladas en arameo e en maya son un signo desta mentalidade moderna das que lles falo.Un días destes falaremos, non do mito de Babel, senón do de Pentecostés.